INSTYTUT FIZYKI J_⸦ADROWEJ

im. Henryka Niewodniczańskiego

ul. Radzikowskiego 152, 31-342 Kraków

www.ifj.edu.pl/reports/2003.html

Kraków, kwiecień 2003

 

Raport Nr

Analiza spolaryzowanego rozpraszania gł_⸦ebokonieelastycznego
w obszarze małych wartości zmiennej x Bjorkena
z uwzgl_⸦ednieniem resumacji poprawek logarytmicznych $ln^{2}(1/x)$.

B. Ziaja-Motyka

Rozprawa habilitacyjna-Habilitation thesis

Abstract:

In this thesis we consider the polarized deep inelastic scattering in the region of low values of Bjorken variable, $x$. For an accurate description of this process including the logarithmic corrections, $\ln^{2}(1/x)$, is required. These corrections resummed strongly influence the behaviour of the spin structure functions and their moments.

We formulate the evolution equations for the unintegrated parton distributions which include a complete resummation of the double logarithmic contributions, $\ln^{2}(1/x)$. Afterwards, these equations are completed with the standard LO and NLO DGLAP evolution terms, in order to obtain the proper behaviour of the parton distributions at moderate and large values of $x$.

The equations obtained are applied to the following observables and processes: (i) to the nucleon structure function, $g_{1}$, in the polarized deep inelastic scattering, (ii) to the structure function of the polarized photon, $g_{1}^{\gamma}$, in the scattering of a lepton on a polarized photon, and (iii) to the differential structure function, $x_{J}\,d^{2}g_{1}/dx_{J}\,dk_{J}^{2}$, in the polarized deep inelastic scattering accompanied by a forward jet. Case (iii) is proposed to be a test process for the presence and the magnitude of the $\ln^{2}(1/x)$ contributions. For each process the consequences of including the logarithmic corrections are studied in a detail.

After integrating out the structure function, $g_{1}$, the moments of the nucleon structure function are obtained. The contribution of the region of low $x$ to these moments is estimated, and then discussed in the context of the spin sum rules.

Finally, some predictions for the observables, the asymmetry and the cross sections, in the processes (i)-(iii) are given. They are important to planned experiments with the polarized HERA and linear colliders, which will probe the region of low values of Bjorken $x$.

Streszczenie:

W tej rozprawie rozważamy proces spolaryzowanego rozpraszania gł_⸦ebokonieelastycznego w obszarze małych wartości zmiennej $x$ Bjorkena. Dla uzyskania pełnego opisu tego procesu niezb_⸦edne jest uwzgl_⸦ednienie wkładów podwójnie logarytmicznych $\sim\ln^{2}(1/x)$. Te zresumowane wkłady daj_⸦a znacz_⸦ace poprawki do spinowych funkcji struktury i ich momentów.

W pracach, wchodz_⸦acych w skład tej rozprawy, sformułowaliśmy równania ewolucji dla nieprzecałkowanych rozkładów partonów. Równania te zawierały pełny, zresumowany wkład poprawek podwójnie logarytmicznych. Ażeby uzyskać poprawne zachowanie rozkładów partonów przy wi_⸦ekszych wartościach zmiennej $x$, do równań tych doł_⸦aczyliśmy człony standardowej ewolucji DGLAP w przybliżeniu wiod_⸦acym i podwiod_⸦acym.

Otrzymane równania zastosowaliśmy do opisu nast_⸦epuj_⸦acych obserwabli i procesów: (i) funkcji struktury nukleonu $g_{1}$ w spolaryzowanym rozpraszaniu gł_⸦ebokonieelastycznym, (ii) funkcji struktury spolaryzowanego fotonu, $g_{1}^{\gamma}$, w rozpraszaniu leptonu na spolaryzowanym fotonie, (iii) różniczkowej funkcji struktury $x_{J}\,d^{2}g_{1}/dx_{J}\,dk_{J}^{2}$ w spolaryzowanym rozpraszaniu gł_⸦ebokonieelastycznym z produkcj_⸦a pojedynczego p_⸦eku cz_⸦astek w przód. Ostatni proces może służyć jako test na obecność i wielkość wkładów podwójnie logarytmicznych. Dla każdego z tych procesów analizowaliśmy szczegółowo wpływ wł_⸦aczenia poprawek typu $\ln^{2}(1/x)$ na uzyskane wyniki.

Po numerycznym przecałkowaniu funkcji struktury $g_{1}$ otrzymaliśmy momenty funkcji struktury nukleonu. Szczegółowo przeanalizowaliśmy wkład do tych momentów,
pochodz_⸦acy z obszaru małych wartości zmiennej $x$, także w kontekście zachowania spinowych reguł sum.

Wreszcie, podaliśmy przewidywania dla niektórych obserwabli, które mog_⸦a być w przyszłości zmierzone w procesach (i)-(iii). Przewidywania te s_⸦a istotne dla przyszłych eksperymentów w akceleratorze spolaryzowana HERA i akceleratorach liniowych.

1 Wprowadzenie

Zagadnienie identyfikacji składników spinu nukleonu jest jednym z najciekawszych problemów fizyki cz_⸦astek ostatnich lat [1, 2, 3, 4]. W roku 1988 kolaboracja doświadczalna EMC uzyskała dane, wskazuj_⸦ace na to, że udział składowych kwarkowych w spinie nukleonu jest bardzo mały [5]. Wyniki te przeczyły oszacowaniom teoretycznym uzyskanym z reguł sum Ellisa-Jaffe’go i Bjorkena [3, 4]. Reguły te wi_⸦azały kwarkowe składniki spolaryzowanego nukleonu ze stałymi $g_{A}$ i $g_{8}$ otrzymanymi w rozpadach $\beta$ neutronu i hyperonu. Przy zaniedbaniu udziału kwarków dziwnych $s$, szacowały one wkład kwarków do całkowitego spinu nukleonu na około trzy pi_⸦ate. Wyraźna rozbieżność pomi_⸦edzy danymi doświadczalnymi a przewidywaniem teoretycznym zapocz_⸦atkowała szereg badań, poświ_⸦econych ”zagadce” spinu nukleonu [2].

Od tego czasu powstało wiele hipotez, proponuj_⸦acych wyjaśnienie znikomego udziału kwarków w spolaryzowanym nukleonie. Oszacowanie udziału kwarków przy użyciu reguły sum Ellisa-Jaffe’go w pierwotnej postaci, to jest z zaniedbaniem wkładu kwarków dziwnych, zostało podważone przez nowe dane eksperymentalne potwierdzaj_⸦ace wyniki kolaboracji EMC (zebrane np. w [3, 2]).

Dalej, szczegółowa analiza spinowej funkcji struktury nukleonu $g_{1}$ wykonana w przybliżeniu podwiod_⸦acym (NLO) chromodynamiki kwantowej (QCD) wskazała na trudność jednoznacznego określenia składowej kwarkowej spolaryzowanego nukleonu. Anomalia aksjalna [6, 7, 2], maj_⸦aca źródło w tzw. diagramach trójk_⸦atnych, powoduje, że pierwszy moment singletowej składowej spinu nukleonu $\Delta\Sigma$, daj_⸦acy wkład do reguł sum, różni si_⸦e o człon proporcjonalny do $\alpha_{S}\Delta g$ w różnych schematach renormalizacyjnych NLO QCD. Ponieważ składowa gluonowa $\Delta g$ jest rz_⸦edu $O(\alpha_{S}^{-1})$, człon ten jako całość zachowuje si_⸦e jak $O(\alpha_{S}^{0})$ i nie znika nawet dla dużych wartości przekazu p_⸦edu $Q^{2}$.

Niewyjaśniony do końca jest również udział składowej orbitalnej momentu p_⸦edu $L$ w całkowitym spinie nukleonu [2]. Pojawia si_⸦e tu trudność z jednoznacznym zdefiniowaniem orbitalnego momentu p_⸦edu. W spinowej regule sum: $\displaystyle{1\over 2}=J_{q}+J_{g}$ całkowite momenty p_⸦edu kwarków $J_{q}$ i gluonów s_⸦a jednoznacznie określone i niezmiennicze ze wzgl_⸦edu na cechowanie. Jednak rozdział tych momentów na składniki orbitalne i spinowe:

$$J_{q} = {1\over 2}\Delta\Sigma+L_{q}$$

$$J_{g} = \Delta g+L_{g}$$ (1)

nie jest jednoznaczny i zależy od wyboru cechowania.

Prace, które s_⸦a podstaw_⸦a niniejszej rozprawy badaj_⸦a spolaryzowane rozpraszanie gł_⸦ebokonieelastyczne w obszarze małych wartości zmiennej $x$ Bjorkena. Wi_⸦aże si_⸦e to również z jedn_⸦a z hipotez na temat rozbieżności danych doświadczalnych i przewidywań teoretycznych dla spinu nukleonu. Do tej pory eksperymenty mierz_⸦ace momenty spinowej funkcji struktury nukleonu penetrowały obszar ograniczony minimaln_⸦a wartości_⸦a zmiennej $x$, $x\sim 10^{-3}$ [8]. Analiza teoretyczna sugeruje jednak, że obszar mniejszych $x$, $x<10^{-3}$ może być kluczowy dla poprawnego wyznaczenia wartości tych momentów, w tym zakresie $x$ zaczynaj_⸦a bowiem dominować wkłady pochodz_⸦ace z resumacji podwójnych logarytmów $ln^{2}(1/x)$. Mog_⸦a one generować duże poprawki do funkcji struktury $g_{1}$ [9, 10, 11, 12, 13, 14, 15] i, dalej, duże wkłady do momentów tejże funkcji struktury $g_{1}$ [9, 10, 15, 16, 11, 12, 17]. Tak duże wkłady z obszaru asymptotycznego mogłyby w konsekwencji zmienić dotychczasowe oszacowania eksperymentalne udziału partonów w spinie nukleonu.

W cyklu prac:

I J. Kwieciński, B. Ziaja, ”QCD expectations for the spin structure function $g_{1}$ in the low $x$ region”, Phys. Rev. D60:054004, 1999,

II J. Kwieciński, B. Ziaja, ”Polarized deep inelastic scattering accompanied by a forward jet as a probe of the $ln^{2}(1/x)$ resummation”, Phys. Lett. B464:293, 1999,

III J. Kwieciński, B. Ziaja, ”QCD predictions for polarized deep inelastic scattering accompanied by a forward jet in the low $x$ region of possible HERA measurements”, Phys. Lett. B470:247, 1999,

IV J. Kwieciński, B. Ziaja, ”QCD predictions for spin dependent photonic structure function $g_{1}^{\gamma}(x,Q^{2})$ in the low $x$ region of future linear colliders”, Phys. Rev. D63:054022, 2001,

V B. Ziaja, ”Low $x$ double $ln^{2}(1/x)$ resummation effects at the sum rules for nucleon structure function $g_{1}$”, Acta Phys. Polon. B32:2863, 2001,

VI B. Badełek, J. Kwieciński, B. Ziaja, ”Spin structure function $g_{1}(x,Q^{2})$ and the DHGHY integral $I(Q^{2})$ at low $Q^{2}$: predictions from the GVMD model”, Eur. Phys. J. C26:45, 2002,

VII B. Ziaja, ”Double logarithms, $ln^{2}(1/x)$, and the NLO DGLAP evolution for the nonsinglet component of the nucleon spin structure function $g_{1}$”, Phys. Rev. D66:114017, 2002,

VIII B. Ziaja, ”Proton spin structure function, $g_{1}$, with the unified evolution equations including NLO DGLAP terms and double logarithms, $ln^{2}(1/x)$”, przyj_⸦ete do druku w Eur. Phys. J C, 2003

został zbadany wpływ resumacji poprawek podwójnie logarytmicznych, $\sim ln^{2}(1/x)$ na zachowanie spinowej funkcji struktury nukleonu $g_{1}$ otrzymanej w rozpraszaniu
gł_⸦ebokonieelastycznym (DIS) oraz na reguły sum, które ta funkcja spełnia (prace [I,V-VIII] ). W pracach tych zostały sformułowane zunifikowane równania ewolucji,
uwzgl_⸦edniaj_⸦ace resumacj_⸦e podwójnych logarytmów w obszarze małych wartości zmiennej $x$ Bjorkena i standardow_⸦a ewolucj_⸦e Dokshitzer-Gribov-Lipatov-Altarelli-Parisi (DGLAP) dla średnich i dużych wartości $x$.

Równania te posłużyły również do zbadania fotonowej funkcji struktury $g_{1}^{\gamma}$ w obszarze małych wartości zmiennej $x$ (praca [IV]). Wyniki uzyskane dla $g_{1}^{\gamma}$ s_⸦a istotne dla projektowanych zderzaczy liniowych $e^{+}e^{-}$ i $e\gamma$.

Zaproponowany został także test doświadczalny na obecność i wielkość poprawek logarytmicznych w obszarze małych wartości $x$ (prace [II, III]). W analogii do przypadku niespolaryzowanego [18, 19], posłużył do tego proces rozpraszania
gł_⸦ebokonieelastycznego z produkcj_⸦a pojedynczego p_⸦eku cz_⸦astek w przód. W uzyskanych przewidywaniach na wielkości mierzalne zostały uwzgl_⸦ednione ci_⸦ecia kinematyczne
planowane dla przyszłych pomiarów spolaryzowanego rozpraszania
gł_⸦ebokonieelastycznego w akceleratorze HERA (praca [III] ).

2 Struktura spolaryzowanego nukleonu w obszarze małych wartości zmiennej x Bjorkena

2.1 Spinowa funkcja struktury nukleonu $g_{1}(x,Q^{2})$

Rysunek 1: Spolaryzowane rozpraszanie gł_⸦ebokonielastyczne leptonu na protonie -najprostszy diagram

Rozważamy spolaryzowane rozpraszanie gł_⸦ebokonieelastyczne leptonu na nukleonie [1]. Najprostszy proces tego typu opisany jest diagramem jak na Rys. 1. Zakładamy, że w stanie pocz_⸦atkowym zarówno lepton jak i nukleon s_⸦a spolaryzowane. Wtedy przekrój czynny na to rozpraszanie wyrażony jest poprzez zw_⸦eżenie iloczynu dwóch tensorów: tensora leptonowego $L_{\mu\nu}$ i tensora hadronowego $W^{\mu\nu}$, $L_{\mu\nu}W^{\mu\nu}$ [1, 4] (Rys. 1). Tensor $W^{\mu\nu}$ może być rozwini_⸦ety na niezmienniki Lorentza. Współczynniki tego rozwini_⸦ecia definiuj_⸦a mierzalne funkcje struktury. Funkcja struktury $g_{1}$ jest współczynnikiem przy asymetrycznym członie typu $\epsilon^{\mu\nu\rho\sigma}q_{\rho}S_{\sigma}$, gdzie $q$ jest czterowektorem przekazu p_⸦edu, a $S$ wektorem polaryzacji nukleonu w stanie pocz_⸦atkowym.

W eksperymencie do wyznaczenia wartości $g_{1}$ używa si_⸦e asymetrii $A=(\sigma^{\uparrow\downarrow}-\sigma^{\uparrow\uparrow})/(\sigma^{\uparrow\downarrow}+\sigma^{\uparrow\uparrow})$ [1, 4], gdzie współczynniki $\sigma$ oznaczaj_⸦a całkowite przekroje czynne w przypadku, gdy nukleon i lepton s_⸦a spolaryzowane zgodnie ($\sigma^{\uparrow\uparrow}$) lub przeciwnie ($\sigma^{\downarrow\uparrow}$). Zwi_⸦azek asymetrii z funkcj_⸦a $g_{1}$ wymaga również znajomości niespolaryzowanej funkcji struktury $F_{1}$ [1, 4].

W obszarze małych wartości zmiennej $x$ Bjorkena asymptotyka funkcji $g_{1}$ przewidywana przez model biegunów Regge’go daje słabe skalowanie $g_{1}$ z $x$ [20, 21]:

$$g_{1}^{i}(x,Q^{2})=\gamma_{i}(Q^{2})x^{-\alpha_{i}(0)},$$ (2)

gdzie $g_{1}^{i}(x,Q^{2})$ jest singletow_⸦a ($i=S$) lub niesingletow_⸦a ($i=NS$) składow_⸦a $g_{1}$. Oczekuje si_⸦e, że współczynnik Regge’go $\alpha_{i}(0)$ dla singletowej i niesingletowej składowej $g_{1}$ jest podobny i bliski $0$: $\alpha_{S,NS}(0)\leq 0$ [15].

Postać asymptotyczna $g_{1}$ otrzymana ze standardowej ewolucji DGLAP QCD daje w granicy $x\rightarrow 0$ zachowanie bardziej osobliwe niż w modelu Regge’go (por. [9, 10]).

Jednakowoż, obydwa te przewidywania nie uwzgl_⸦edniaj_⸦a wkładu logarytmów $ln(1/x)$, który staje si_⸦e znacz_⸦acy dla małych wartości $x$. Resumacja logarytmów $ln(1/x)$ w przypadku niespolaryzowanym zachodzi poprzez równanie BFKL [22, 23]. W przypadku spolaryzowanym analiza teoretyczna [9, 10] wykazała, że dominuj_⸦a wkłady podwójnie logarytmiczne $ln^{2}(1/x)\,$, generowane przez diagramy drabinkowe i pozadrabinkowe typu ”bremsstrahlung”. Diagramy drabinkowe odpowiadaj_⸦a diagramom rozpraszania w przód fotonu na protonie z wygenerowan_⸦a radiacyjnie drabin_⸦a partonow_⸦a [9, 10, 14]. Diagramy te resumuj_⸦a j_⸦adra ewolucji DGLAP: $\Delta P(z)$ w rz_⸦edzie wiod_⸦acym (LO) przy zerowych wartościach ułamku p_⸦edu podłużnego $z=0$. Diagramy pozadrabinkowe odpowiadaj_⸦a diagramom rozpraszania w przód z dodatkowymi propagatorami
partonowymi, doł_⸦aczonymi do różnych segmentów drabiny radiacyjnej [24, 25].

W obydwu przypadkach dla uzyskania wkładów podwójnie logarytmicznych kluczowe jest uporz_⸦adkowanie p_⸦edów wymienianych partonów [9, 10]. Parametrem
uporz_⸦adkowania jest stosunek kwadratu p_⸦edu poprzecznego partonu $k_{n}$ i ułamku jego p_⸦edu podłużnego $x_{n}$, $k_{n}^{2}/x_{n}$. Ułamek p_⸦edu $x_{n}$ odpowiada zmiennej $\beta$ Sudakowa (por. [10]). W przypadku diagramów pozadrabinkowych dodatkowym warunkiem jest, aby doł_⸦aczone partony niosły p_⸦ed mniejszy od p_⸦edów wymienianych przez partony drabinkowe w danym segmencie drabiny. Resumacja diagramów pozadrabinkowych
nast_⸦epuje poprzez podczerwone równanie ewolucji [24, 25].

Szczegółowa analiza poprawek podwójnie logarytmicznych (DL) została przeprowadzona w pracach [14] i [I] . W obydwu pracach resumacj_⸦e tych poprawek wykonano dla nieprzecałkowanych rozkładów partonów. Zaproponowane zostało całkowe równanie ewolucji sumuj_⸦ace wkłady drabinkowe i pozadrabinkowe dla cz_⸦eści singletowej i niesingletowej funkcji struktury $g_{1}$. Równanie to przetransformowane do przestrzeni momentów poprzez transformat_⸦e Mellina poprawnie odtwarzało wymiary anomalne otrzymane z podczerwonych równań ewolucji [24, 25].

Należy podkreślić, że sformułowanie równań ewolucji w j_⸦ezyku nieprzecałkowanych rozkładów partonów umożliwiło łatw_⸦a resumacj_⸦e poprawek logarytmicznych. Otrzymane równania maj_⸦a postać równań całkowych z członem niejednorodnym, którym jest tzw. ”input” nieperturbacyjny. Ewolucja $ln^{2}(1/x)\,$wł_⸦aczona jest w j_⸦adra równania znajduj_⸦ace si_⸦e w członach jednorodnych. Taka postać równań umożliwia również proste doł_⸦aczenie członów standardowej ewolucji DGLAP, co jest niezb_⸦edne dla uzyskania prawidłowego zachowania rozkładów partonów w obszarze średnich i dużych wartości $x$ [I] .

Pełna postać zunifikowanych równań dla niesingletowego nieprzecałkowanego
rozkładu kwarków $f_{NS}$ jest nast_⸦epuj_⸦aca (por.  [VII] ):

$$f_{NS}(x,Q^{2}) = \widetilde{\alpha_{s}}(Q^{2})(\Delta P\otimes\Delta q_{NS}^{(0)})(x)+\widetilde{\alpha_{s}}(Q^{2})\int_{k_{0}^{2}}^{Q^{2}}{dk^{2}\over k^{2}}\,(\Delta P_{reg}\otimes f_{NS})(x,k^{2})$$ (3)

$$\hskip 43.05542pt{\bf(\hskip 12.91663ptDGLAP\hskip 12.91663pt)}$$

$$+ \widetilde{\alpha_{s}}(Q^{2}){4\over 3}\int_{x}^{1}{dz\over z}\int_{Q^{2}}^{Q^{2}/z}{dk^{2}\over k^{2}}f_{NS}\left({x\over z},k^{2}\right)$$

$$\hskip 43.05542pt{\bf(\hskip 12.91663ptLadder\hskip 12.91663pt)}$$

$$- \widetilde{\alpha_{s}}(Q^{2})\int_{x}^{1}{dz\over z}\Biggl{(}\Biggl{[}\frac{\tilde{\bf F}_{8}}{\omega^{2}}\Biggr{]}(z)\frac{{\bf G}_{0}}{2\pi^{2}}\Biggr{)}_{qq}\int_{k_{0}^{2}}^{Q^{2}}{dk^{2}\over k^{2}}f_{NS}\left({x\over z},k^{2}\right)$$

$$- \widetilde{\alpha_{s}}(Q^{2})\int_{x}^{1}{dz\over z}\int_{Q^{2}}^{Q^{2}/z}{dk^{2}\over k^{2}}\Biggl{(}\Biggl{[}\frac{\tilde{\bf F}_{8}}{\omega^{2}}\Biggr{]}\Biggl{(}\frac{k^{2}}{Q^{2}}z\Biggr{)}\frac{{\bf G}_{0}}{2\pi^{2}}\Biggr{)}_{qq}f_{NS}\left({x\over z},k^{2}\right).$$

$$\hskip 43.05542pt{\bf(Non-ladder)}$$

Charakterystyka j_⸦ader tego równania znajduje si_⸦e w Dodatku A. Macierze ${\bf F}_{8}$ i ${\bf G}_{0}$ reprezentuj_⸦a odpowiednio oktetow_⸦a fal_⸦e cz_⸦astkow_⸦a i macierz czynników kolorowych (Dodatek A). Symbol $\displaystyle\Biggl{[}{\widetilde{{\bf F}_{8}}/{\omega^{2}}}\Biggr{]}(z)$ oznacza odwrotn_⸦a transformat_⸦e Mellina wielkości $\displaystyle{{\bf F}_{8}}/{\omega^{2}}$ :

$$\Biggl{[}{\widetilde{{\bf F}_{8}}/{\omega^{2}}}\Biggr{]}(z)=\int_{\delta-i\infty}^{\delta+i\infty}{d\omega\over 2\pi i}z^{-\omega}{{\bf F}_{8}(\omega)}/{\omega^{2}}.$$ (4)

Kontur całkowania przebiega na prawo od osobliwości funkcji $\displaystyle{\bf F}_{8}(\omega)/{\omega^{2}}$.

Dla singletowego rozkładu $f_{S}$ równanie (3) zast_⸦epowane jest podobnym wektorowym równaniem całkowym dla ł_⸦acznej ewolucji składowych singletowych : kwarkowej i gluonowej (por.  [VIII] ).

Standardowe (przecałkowane) rozkłady partonów $\Delta q_{i}$, $\Delta g$ ($i=NS,S$) wi_⸦aż_⸦a si_⸦e z nieprzecałkowanymi rozkładami w nast_⸦epuj_⸦acy sposób [14], [I] :

$$\Delta q_{i}(x,Q^{2})=\Delta q_{i}^{(0)}(x)+\int_{k_{0}^{2}}^{W^{2}}\,{dk^{2}\over k^{2}}\,f_{i}(x^{\prime}=x(1+{k^{2}\over Q^{2}}),k^{2}).$$ (5)

W porównaniu do ewolucji DGLAP, przestrzeń fazowa została tu rozszerzona z $Q^{2}$ do $W^{2}=Q^{2}(1/x-1)$ odpowiadaj_⸦acego kwadratowi całkowitej energii mierzonej w układzie środka masy.

Ostatecznie, funkcj_⸦e struktury $g_{1}$ otrzymuje si_⸦e poprzez konwolucj_⸦e przecałkowanych rozkładów partonów ze współczynnikami Wilsona, kwarkowym $\Delta C_{q}$ i gluonowym $\Delta C_{g}$ [1]:

$$g_{1}(x,Q^{2}) = {1\over 2}\,\sum_{q=1}^{N_{f}}\,e^{2}_{q}\left\{\left(\Delta C_{q}\otimes(\Delta q+\Delta{\bar{q}})\right)(x,Q^{2})\right.$$ (6)

$$\left.\rule{50.0pt}{0.0pt}+(2\Delta C_{g}\otimes\Delta g)(x,Q^{2})\right\},$$

W pracach [I,VII,VIII] równanie (3) było stopniowo udoskonalane. Praca [I] uwzgl_⸦edniała ewolucj_⸦e DGLAP tylko w rz_⸦edzie wiod_⸦acym (LO), prace [VII,VIII] rozszerzyły cz_⸦eść DGLAP o rz_⸦ad podwiod_⸦acy (NLO). Wł_⸦aczenie poprawek NLO było nietrywialne z uwagi na konieczność unikni_⸦ecia podwójnego liczenia wkładów $ln^{2}(1/x)\,$
generowanych przez człony NLO DGLAP i przez wkłady drabinkowe i pozadrabinkowe (Ladder, Non-Ladder) w przekrywaj_⸦acych si_⸦e obszarach przestrzeni fazowej
[VII,VIII]  . Aby to osi_⸦agn_⸦ać, przestrzeń fazowa tych równań została podzielona na dwa obszary: (i) $k_{0}^{2}<k^{2}<Q^{2}$ i (ii) $Q^{2}<k^{2}<Q^{2}/z$. W obszarze (i) zachowano wszystkie człony (osobliwe) generowane przez człony drabinkowe i pozadrabinkowe i dodano tylko nieosobliwe człony typu DGLAP: $\Delta P_{reg}(z)$ w rz_⸦edzie wiod_⸦acym i podwiod_⸦acym, to znaczy człony DGLAP zbieżne w granicy $z\rightarrow 0$. W obszarze (ii) człony typu DGLAP w ogóle nie wyst_⸦epowały i wkłady logarytmiczne pochodziły tylko od członów drabinkowych i pozadrabinkowych.

Taka procedura wł_⸦aczenia członów NLO DGLAP do zunifikowanych równań ewolucji jest jednoznaczna. Opiera si_⸦e ona na twierdzeniu dowiedzionym w [24, 25], iż resumacja podwójnych logarytmów jest kompletna po uwzgl_⸦ednieniu wszystkich wkładów od diagramów drabinkowych i pozadrabinkowych. Jak pokazano w pracy [VIII] poprawne wyliczenie funkcji struktury wymaga użycia pełnego kwarkowego i gluonowego
współczynnika Wilsona z uwzgl_⸦ednieniem jego cz_⸦eści osobliwej i nieosobliwej.

Przeprowadzona według powyższego schematu analiza składowej niesingletowej
funkcji $g_{1}$: $g_{1}^{NS}$ dała nast_⸦epuj_⸦ace rezultaty. Wyniki uzyskane ze zunifikowanej ewolucji nieperturbacyjnej parametryzacji wejściowej, uwzgl_⸦edniaj_⸦acej wkłady podwójnie logarytmiczne i standardow_⸦a ewolucj_⸦e DGLAP w rz_⸦edzie wiod_⸦acym (DL+LO) lub podwiod_⸦acym (DL+NLO) oraz wyniki uzyskane ze standardowej ewolucji NLO DGLAP różniły si_⸦e niewiele mi_⸦edzy sob_⸦a dla $x>10^{-3}$. Różnice mi_⸦edzy krzywymi z różnych przybliżeń były rz_⸦edu kilkunastu procent. Znacz_⸦ace rozbieżności pojawiały si_⸦e w obszarze bardzo małych $x\leq 10^{-4}$, gdy dominowały poprawki $ln^{2}(1/x)\,$. Wielkość tych rozbieżności zależała od użytej parametryzacji wejściowej (inputu).

Podobna analiza przeprowadzona dla cz_⸦eści singletowej $g_{1}$ i, w konsekwencji, dla pełnej funkcji $g_{1}$ oraz dla rozkładu gluonów dała zbliżone rezultaty na poziomie ewolucji LO i DL+LO [I] i ewolucji NLO i DL+NLO [VIII] . Zwłaszcza dla rozkładu gluonów rozbieżności pomi_⸦edzy ewolucj_⸦a DL+NLO(LO) a standardow_⸦a ewolucj_⸦a NLO(LO) były duże. Potwierdza to, że zunifikowana ewolucja rozkładu gluonów jest zdominowana przez wkład diagramów drabinkowych i pozadrabinkowych.

Wł_⸦aczaj_⸦ac człony podwiod_⸦ace NLO w cz_⸦eści DGLAP, zbadano zależność uzyskanych wyników od użytego schematu renormalizacji NLO. Wybrano dwa schematy renormalizacji: $\overline{MS}$ [26, 27] i JET/CI [28, 6, 29, 2, 30] należ_⸦ace do jednej rodziny schematów typu $\overline{MS}$ [31, 32, 7]. W obr_⸦ebie tej grupy niesingletowy rozkład kwarków $\Delta q_{NS}$ i rozkład gluonów $\Delta g$ s_⸦a niezależne od wyboru schematu, który zmienia tylko singletowy rozkład kwarków $\Delta\Sigma$ [31, 32, 7]. Zmiany schematu renormalizacji dokonaliśmy poprzez użycie w zunifikowanych równaniach j_⸦ader ewolucji DGLAP właściwych dla danego schematu oraz odpowiedni_⸦a transformacj_⸦e parametryzacji wejściowej rozkładu kwarków.

Badaj_⸦ac transformacj_⸦e do schematu JET/CI zauważyliśmy, że rozwini_⸦ecie członów transformuj_⸦acych w stałej sprz_⸦eżenia $\alpha_{S}$ i obci_⸦ecie tych członów z dokładności_⸦a do ustalonego rz_⸦edu w $\alpha_{S}$ nie jest właściwe w obszarze małych wartości $x$. W tym obszarze logarytmy $ln(1/x)$ osi_⸦agaj_⸦a duże wartości i właściwe rozwini_⸦ecie perturbacyjne powinno uwzgl_⸦edniać człony rz_⸦edu $\alpha_{S}^{n}\,\ln^{m}(1/x)$, a nie tylko człony rz_⸦edu $\alpha_{S}^{n}$.

Aby unikn_⸦ać tych problemów, w równaniach transformuj_⸦acych ze schematu $\overline{MS}$ do schematu JET/CI ograniczyliśmy si_⸦e do j_⸦ader ewolucji $\overline{MS}$ DGLAP z dokładności_⸦a do członów wiod_⸦acych (LO). Dzi_⸦eki temu wyliczyliśmy analitycznie pełn_⸦a postać transformacji mi_⸦edzy schematami, uwzgl_⸦edniaj_⸦ac_⸦a wszystkie rz_⸦edy rozwini_⸦ecia w $\alpha_{S}$. W tym przypadku był to rz_⸦ad pod-podwiod_⸦acy (NNLO). Otrzymana ewolucja NNLO w schemacie JET/CI odpowiadała ewolucji LO DGLAP w schemacie $\overline{MS}$.

Wł_⸦aczyliśmy ewolucj_⸦e NNLO DGLAP w schemacie JET/CI do zunifikowanych równań i otrzymaliśmy wyniki dla $g_{1}$ oraz $\Delta g$. Porównuj_⸦ac je z wynikami zunifikowanej ewolucji w schemacie $\overline{MS}$, zaobserwowaliśmy znacz_⸦acy wzrost bezwzgl_⸦ednej wartości funkcji $g_{1}$ otrzymanej z ewolucji DL+NNLO (JET) w stosunku do $g_{1}$ otrzymanej z ewolucji NNLO (JET). Efekt ten wywołany był dodaniem w sektorze singletowym dużych, ujemnych wkładów z ewolucji drabinkowej i pozadrabinkowej oraz dużych, ujemnych wkładów z równania transformacji mi_⸦edzy schematami.

Wyniki, uzyskane dla rozkładu gluonów były natomiast podobne do wyników
uzyskanych ze schematu $\overline{MS}$. Potwierdza to obserwacj_⸦e, iż zunifikowana ewolucja rozkładu gluonów jest zdominowana przez wkłady drabinkowe i pozadrabinkowe.

Powyższe obserwacje wyraźnie wskazuj_⸦a, że standardowa ewolucja DGLAP jest niepełna w obszarze małych wartości $x$. Nie uwzgl_⸦ednia ona wszystkich wkładów z resumacji $\ln(1/x)$, które s_⸦a w tym obszarze duże i nie powinny być pomijane.

2.2 Reguły sum dla spolaryzowanego nukleonu

Reguły sum s_⸦a to relacje spełniane przez momenty funkcji struktury. Dla rozpraszania gł_⸦ebokonieelastycznego otrzymuje si_⸦e je z czasoprzestrzennej reprezentacji urojonej cz_⸦eści amplitudy rozpraszania $Im\,T^{a}_{\mu\nu}$ poprzez komutatory pr_⸦adowe [4]:

$$Im\,T_{ik}(x)_{x_{0}\rightarrow 0}=-\epsilon_{ikl}\,\langle p,s\mid\frac{1}{3}\left[j_{5l}^{3}+\frac{1}{\sqrt{3}}j_{5l}^{8}\right]+\frac{2}{9}j_{5l}^{0}\mid p,s\rangle,$$ (7)

gdzie $j_{5l}^{3}$, $j_{5l}^{8}$, $j_{5l}^{0}$ s_⸦a odpowiednio aksjalnymi pr_⸦adami: izowektorowym, oktetowym i singletowym przy założeniu zapachowej symetrii SU(3).

Warunek symetrii izospinowej, nałożony na element macierzowy z prawej strony równania (7), zawieraj_⸦acy pr_⸦ad izowektorowy, wyraża go poprzez stał_⸦a rozpadu $\beta$ neutronu $g_{A}$ [4, 3, 1].

Warunek symetrii zapachowej SU(3) nałożony na element macierzowy zawieraj_⸦acy pr_⸦ad oktetowy daje zwi_⸦azek tego elementu ze stałymi rozpadu $\beta$ barionu $F$ i $D$ [4, 3].

Lew_⸦a stron_⸦e równania (7) można wyrazić poprzez kombinacj_⸦e funkcji struktury nukleonu. Pozwala to zapisać powyższe warunki w nast_⸦epuj_⸦acy sposób:

$$\int_{0}^{1}dx\,(g_{1}^{proton}(x,Q^{2})-g_{1}^{neutron}(x,Q^{2})) = g_{A}/6$$ (8)

$$\int_{0}^{1}dx\,g_{1}^{8}=\int_{0}^{1}dx\,(\Delta u+\Delta d-2\Delta s) = 3F-D.$$ (9)

Warunki te s_⸦a znane jako odpowiednio reguła sum Bjorkena i reguła sum Ellisa-Jaffe’go.

Istnieje jeszcze trzecia reguła sum, która wi_⸦aże pierwszy moment funkcji struktury $g_{1}$ ze statycznym własnościami nukleonu: jego anomalnymi momentami magnetycznymi w granicy fotoprodukcji $Q^{2}=0$. Relacj_⸦e t_⸦e otrzymuje si_⸦e ze zwi_⸦azku dyspersyjnego amplitudy rozpraszania fotonu na nukleonie ze spinow_⸦a funkcj_⸦a struktury nukleonu [4, 33]. Bior_⸦ac pod uwag_⸦e, że to rozpraszanie poniżej pewnej granicznej wartości masy niezmienniczej $W<W_{prog}$ jest zdominowane przez rezonanse barionowe [4, 33], powyższ_⸦a reguł_⸦e sum dla momentu $I(Q^{2})$ zdefiniowanego jako:

$$I(Q^{2})=I_{res}(Q^{2})+M\int_{\nu_{prog}(Q^{2})}^{\infty}\,\frac{d\nu}{\nu^{2}}\,g_{1}\left(x(\nu),Q^{2}\right)$$ (11)

można zapisać w nast_⸦epuj_⸦acej postaci:

$$I(0)=I_{res}(0)+M\int_{\nu_{prog}(0)}^{\infty}\,\frac{d\nu}{\nu^{2}}\,g_{1}\left(x(\nu),0\right)=-\kappa_{nucl}^{2}/4.$$ (12)

Reguła ta znana jest jako reguła sum Drell’a-Hearn’a-Gerasimova-Hosody-Yamamoto (DHGHY) [34, 35, 36]. Symbol $\displaystyle\kappa_{nucl}$ oznacza moment anomalny nukleonu, zaś $I_{res}(Q^{2})$ opisuje wkład do $I(Q^{2})$ pochodz_⸦acy od rezonansów barionowych.

W pracach [V] analizowaliśmy momenty funkcji struktury $g_{1}$ protonu i neutronu, otrzymane ze zunifikowanych równań ewolucji DL+LO poprzez przecałkowanie funkcji struktury $g_{1}$ w obszarze $10^{-5}<x<1$ przy wartościach przekazu p_⸦edu $Q^{2}$, $2<Q^{2}<15$ GeV². Sprawdziliśmy analitycznie, że (niesingletowe) równania zachowuj_⸦a reguły sum Bjorkena i Ellisa-Jaffe’go, jeśli reguły te s_⸦a spełniane przez nieperturbacyjne wejściowe rozkłady partonów $\Delta q^{(0)}$ (tzw. ”input”). Natomiast, w równaniach ewolucji dla cz_⸦eści singletowej momenty singletowego rozkładu kwarków $\Delta\Sigma$ i rozkładu gluonów zależ_⸦a od $Q^{2}$.

Otrzymane wyniki numeryczne wykazywały dobr_⸦a zgodność z danymi eksperymentalnymi dla protonu, natomiast dla neutronu wyniki te leżały poniżej tych danych. Przyczyn_⸦a była prawdopodobnie parametryzacja wejściowa rozkładu partonów dla neutronu, która nie odtwarzała dobrze danych przy $Q_{0}^{2}=1$ GeV².

Udział obszaru asymptotycznego $10^{-5}<x<10^{-3}$ w całkowitym momencie protonu wynosił około 2%. Udział obszaru asymptotycznego w całkowitym momencie neutronu oszacowaliśmy na około 8%. Wkład ten wzrastał z rosn_⸦acym $Q^{2}$, osi_⸦agaj_⸦ac dla neutronu maksymalnie 10%.

W pracy [VII] sprawdziliśmy zachowanie reguły sum Bjorkena w zunifikowanych równaniach ewolucji z doł_⸦aczonymi członami DGLAP w rz_⸦edzie podwiod_⸦acym NLO. Pierwszy moment $\Gamma_{1}^{Bjorken}=\Gamma_{1}^{proton}-\Gamma_{1}^{neutron}$ otrzymany był z numerycznego
przecałkowania rozwi_⸦azań równań ewolucji na $g_{1}$ w obszarze $10^{-4}<x<1$. Uwzgl_⸦ednienie wkładu asymptotycznego z obszaru $x<10^{-4}$ zmieniłoby ten wynik o około $1$ %. Moment ten nie odtwarzał reguły sum dokładnie, jednak porównany z przewidywaniami QCD dla reguły Bjorkena w rz_⸦edach NLO i NNNLO wykazywał mniejsz_⸦a rozbieżność z przewidywaniami NNNLO, odtwarzaj_⸦ac dobrze kształt krzywej NNNLO. To sugeruje, że zunifikowana ewolucja DL+NLO wykracza poza standardow_⸦a analiz_⸦e NLO DGLAP: poprawki podwójnie logarytmiczne wygenerowane przez człony DL oddziaływuj_⸦a silnie na zachowanie funkcji struktury w obszarze małych wartości $x$, co wpływa także na zachowanie jej momentów.

W pracy [VI] wykorzystaliśmy reguł_⸦e sum DHGHY [34, 35, 36] dla otrzymania
przewidywań teoretycznych dla funkcji struktury $g_{1}$ w obszarze małych wartości przekazu p_⸦edu $Q^{2}$. Do parametryzacji funkcji struktury użyliśmy uogólnionego modelu dominacji mezonów wektorowych [37]. Reguła sum DHGHY posłużyła tu dla ustalenia wielkości wkładu lekkich mezonów do $g_{1}$. Otrzymane przewidywania dla funkcji $g_{1}$ oraz dla momentu DHGHY $I(Q^{2})$ (por. (11)) zostały porównane z danymi eksperymentalnymi. Wykazały z nimi zadowalaj_⸦ac_⸦a zgodność.

3 Struktura spolaryzowanego fotonu w zderzeniach $e^{+}e^{-}$, $e\gamma$

Zunifikowane równania ewolucji, ł_⸦acz_⸦ace poprawki drabinkowe i pozadrabinkowe oraz ewolucj_⸦e DGLAP można także stosować do badania struktury spolaryzowanego fotonu w rozpraszaniu gł_⸦ebokonieelastycznym elektronu na fotonie [IV] .

Spinowa funkcja struktury spolaryzowanego fotonu b_⸦edzie dost_⸦epna dla pomiarów eksperymentalnych w przyszłych akceleratorach liniowych $e^{+}e^{-}$ i $e\gamma$ [38, 39, 40].
Rozpraszanie $e\gamma$ czyli rozpraszanie gł_⸦ebokonieelastyczne elektronu lub pozytronu na strumieniu fotonów jest szczególnie odpowiednie do badania struktury fotonu w obszarze małych wartości zmiennej $x$ Bjorkena. Zawartość partonów w spolaryzowanym fotonie b_⸦edzie można również badać w procesach dwup_⸦ekowej fotoprodukcji
przy rozpraszaniu $ep$ w akceleratorze HERA [41].

Adaptacja zunifikowanych równań do opisu rozpraszania elektronu na fotonie
wymaga wł_⸦aczenia do tych równań dodatkowych członów niejednorodnych $\Delta k_{i}(x,Q^{2})$, opisuj_⸦acych punktowe sprz_⸦eżenie fotonu do kwarków, antykwarków i gluonów [38]. Człony te doł_⸦aczaj_⸦a do ewolucji DGLAP w nast_⸦epuj_⸦acy sposób:

$${{d\rule{15.0pt}{0.0pt}}\over{d\ln{Q^{2}}}}\Delta q_{i}(x,Q^{2}) = \Delta k_{i}(x,Q^{2})+\widetilde{\alpha_{s}}(Q^{2})\,(\Delta P\otimes\Delta q_{i})(x,Q^{2}),$$ (13)

gdzie $i=S,NS,g$. W rz_⸦edzie wiod_⸦acym LO ewolucji DGLAP sprz_⸦eżenie punktowe foton-gluon nie wyst_⸦epuje, $\Delta k_{g}(x,Q^{2})=0$ [38].

W pracy [IV] znaleźliśmy najpierw rozwi_⸦azanie analityczne uproszczonych równań, opisuj_⸦acych ewolucj_⸦e DL w przybliżeniu drabinkowym. Dzi_⸦eki temu otrzymaliśmy postać asymptotyczn_⸦a funkcji $g_{1}^{\gamma}\,$w granicy $x\rightarrow 0$. Zgodnie z oczekiwaniami, zależność ta jest pot_⸦egowa z ujemnym wykładnikiem, pozostaj_⸦acym w prostym zwi_⸦azku z asymptotycznymi wykładnikami dla funkcji struktury protonu $g_{1}$.

Nast_⸦epnie rozwi_⸦azaliśmy numerycznie pełne równanie zunifikowane dla fotonu z uwzgl_⸦ednieniem ewolucji DGLAP w rz_⸦edzie wiod_⸦acym. Na wejściowe rozkłady partonów nałożyliśmy warunek wynikaj_⸦acy z reguły sum dla pierwszego momentu funkcji $g_{1}^{\gamma}\,$, [42, 43]:

$$\int_{0}^{1}\,dx\,g_{1}^{\gamma}(x,Q^{2})=0.$$ (14)

Rozważyliśmy dwa przypadki graniczne dla parametryzacji wejściowych rozkładów partonów: (i) przypadek, kiedy zarówno $\Delta q^{(0)}$ jak i $\Delta g^{(0)}$ s_⸦a równe $0$ i rozwi_⸦azania równania ewolucji s_⸦a generowane radiacyjnie z członów niejednorodnych $\Delta k$, (ii) przypadek, kiedy $\Delta q^{(0)}=0$, ale rozkład gluonów jest niezerowy. Rozkład ten otrzymuje si_⸦e z modelu dominacji mezonów wektorowych przy założeniu dominacji mezonów $\rho$ i $\omega$ [44, 45].

Uwzgl_⸦ednienie poprawek podwójnie logarytmicznych miało widoczny wpływ na otrzymane przewidywania dla $g_{1}^{\gamma}\,$. Wielkość różnic pomi_⸦edzy krzywymi otrzymanymi z analizy LO DGLAP i NLO DGLAP oraz DL+LO silnie zależy od użytej parametryzacji wejściowej, a także od wielkości obci_⸦ecia p_⸦edowego w podczerwieni $k_{0}^{2}$. Jednakże otrzymana wartość asymetrii $g_{1}^{\gamma}/F_{1}^{\gamma}$ jest bardzo mała, rz_⸦edu $10^{-3}$ dla $x=10^{-4}$, a wi_⸦ec trudna do zmierzenia.

Uzyskany rozkład gluonów $\Delta g$ zależy silnie od użytego inputu. W przypadku (i) rozkład $\Delta g$ staje si_⸦e ujemny przy małych wartościach zmiennej $x$, natomiast w przypadku (ii) jest on dodatni. W tej sytuacji przyszłe pomiary b_⸦ed_⸦a mogły łatwo wskazać, która z parametryzacji wejściowych jest właściwa.

4 Produkcja pojedynczego p_⸦eku cz_⸦astek
w rozpraszaniu gł_⸦ebokonieelastycznym jako test
wkładu poprawek logarytmicznych $ln^{2}(1/x)$

Procesem, który może testować wielkość poprawek podwójnie logarytmicznych $ln^{2}(1/x)\,$
jest proces spolaryzowanego rozpraszania gł_⸦ebokonieleastycznego z produkcj_⸦a pojedynczego p_⸦eku cz_⸦astek w przód. Idea wykorzystania tego procesu jako testu na resumacj_⸦e BFKL członów logarytmicznych $ln(1/x)$ została pierwotnie sformułowana dla przypadku niespolaryzowanego rozpraszania gł_⸦ebokonieelastycznego [18, 19].

Załóżmy, że w rozpraszaniu gł_⸦ebokonieelastycznym elektronu na protonie produkowany jest pojedynczy p_⸦ek cz_⸦astek o p_⸦edzie $(x_{J},k_{J}^{2})$, gdzie $x_{J}$ jest ułamkiem p_⸦edu podłużnego niesionego przez p_⸦ek, a $k_{J}^{2}$ oznacza kwadrat jego p_⸦edu poprzecznego. Przekaz p_⸦edu niesiony przez foton wynosi $q$, a zmienna $x$ Bjorkena równa jest $x=Q^{2}/(2pq)$, gdzie $Q^{2}=-q^{2}$ i $p$ jest p_⸦edem protonu.

Jeżeli współrz_⸦edne p_⸦edowe p_⸦eku spełniaj_⸦a założenia:

$$x_{J} \gg x,$$

$$k_{J}^{2} \sim Q^{2},$$ (15)

to p_⸦ek produkowany jest w obszarze małych wartości mierzalnej zmiennej $x/x_{J}$, zaś potencjalny wkład do tej produkcji pochodz_⸦acy od standardowej ewolucji DGLAP jest tłumiony ($k_{J}^{2}\sim Q^{2}$) [18, 19, 46, 47, 48, 49]. Warunek $k_{J}^{2}\sim Q^{2}$ zapewnia również ograniczon_⸦a penetracj_⸦e obszaru nieperturbacyjnego przez ewolucj_⸦e $ln(1/x)$ [50, 51].

Wielkości_⸦a mierzon_⸦a w takim procesie jest różniczkowy przekrój czynny wyrażony poprzez przekaz p_⸦edu $Q^{2}$, ułamek energii elektronu niesiony przez foton oddziaływania $y$ i wreszcie różniczkow_⸦a funkcj_⸦e struktury $x_{J}\,d^{2}g_{1}/dx_{J}\,dk_{J}^{2}$. W analogii do pełnej funkcji struktury $g_{1}$, różniczkow_⸦a funkcj_⸦e struktury można wyrazić poprzez przecałkowane rozkłady partonów w protonie i nieprzecałkowane rozkłady kwarków i antykwarków w partonie [II] . Dla nieprzecałkowanych rozkładów formułuje si_⸦e równania ewolucji podobne jak w przypadku spolaryzowanego rozpraszania gł_⸦ebokonieelastycznego.
Ograniczaj_⸦a si_⸦e one tylko do wkładów drabinkowych i pozadrabinkowych z uwagi na tłumienie ewolucji DGLAP (warunek (15)) [II] .

W pracy [II] sformułowaliśmy równania ewolucji $ln^{2}(1/x)\,$dla nieprzecałkowanych rozkładów kwarków i antykwarków w partonie. W równaniach tych uwzgl_⸦edniliśmy wkłady drabinkowe i pomin_⸦eliśmy podwiod_⸦ace wkłady pozadrabinkowe. Równania te rozwi_⸦azaliśmy analitycznie dla dwóch przypadków: (i) ustalonej stałej sprz_⸦eżenia, $\alpha_{S}(\mu^{2})$, gdzie $\mu^{2}=(k_{J}^{2}+Q^{2})/2$ [46, 47], (ii) biegn_⸦acej stałej sprz_⸦eżenia $\alpha_{S}(\mu^{2})$, gdzie $\mu^{2}=k_{f}^{2}/\zeta$ i $k_{f}^{2}$ oznacza kwadrat składowej poprzecznej p_⸦edu kwarku (antykwarku), zaś $\zeta$ jest ułamkiem jego p_⸦edu podłużnego. Po numerycznym przecałkowaniu
nieprzecałkowanych rozkładów dostaliśmy oszacowanie różniczkowej funkcji struktury $x_{J}\,d^{2}g_{1}/dx_{J}\,dk_{J}^{2}$. Zależało ono silnie od wartości zmiennej $x/x_{J}$, a także od wartości p_⸦edu niesionego przez powstały p_⸦ek cz_⸦astek $k_{J}^{2}$. Silna zależność od wartości zmiennej $x/x_{J}$ jest bezpośrednim efektem uwzgl_⸦ednienia resumacji podwójnych logarytmów. Porównanie wyników otrzymanych z użyciem ustalonej i biegn_⸦acej stałej sprz_⸦eżenia wskazało na ten ostatni przypadek jako bardziej realistyczny. W obydwu przypadkach efekty resumacji DL zdecydowanie wybijały si_⸦e ponad tło, opisane przybliżeniem Borna.

W pracy [III] oszacowaliśmy przekrój czynny i asymetri_⸦e dla procesu produkcji p_⸦eku cz_⸦astek w przód w spolaryzowanym rozpraszaniu gł_⸦ebokonieelastycznym. Użyliśmy ci_⸦eć kinematycznych przewidywanych dla akceleratora spolaryzowana HERA [52, 53, 54]. Efekty resumacji $ln^{2}(1/x)\,$znacz_⸦aco zwi_⸦ekszały wielkość asymetrycznego przekroju czynnego $d\sigma/dx$, gdzie $x$ oznaczało zmienn_⸦a Bjorkena. Uzyskana wartość asymetrii była jednak niewielka i zmieniała si_⸦e mi_⸦edzy $-0.01$ a $-0.04$ dla małych wartości $x$.

5 Podsumowanie

Podsumowuj_⸦ac, zestawiam najważniejsze wyniki, uzyskane w pracach [I-VIII] .

- Sformułowanie równania ewolucji dla niesingletowej i singletowej składowej funkcji struktury $g_{1}$ z uwzgl_⸦ednieniem nietrywialnych poprawek pozadrabinkowych, sumowanych podczerwonym równaniem ewolucji [I] . Sformułowanie zunifikowanego równania ewolucji z uwzgl_⸦ednieniem członów wiod_⸦acych i podwiod_⸦acych ewolucji DGLAP [I,VII,VIII] . Otrzymanie przewidywań dla funkcji $g_{1}$ i rozkładu gluonów w obszarze małych wartości zmiennej $x$ Bjorkena.

- Otrzymanie przewidywań dla momentów spinowej funkcji struktury $g_{1}$
z uwzgl_⸦ednieniem wkładu od resumacji podwójnych logarytmów [V,VII] . Otrzymanie przewidywań dla funkcji struktury $g_{1}$ w obszarze małych wartości $x$ i przekazu p_⸦edu $Q^{2}$ z wykorzystaniem reguły sum DHGHY [VI] .

- Zaproponowanie testu doświadczalnego na obecność i wielkość poprawek podwójnie logarytmicznych. Testem tym może być proces produkcji pojedynczego p_⸦eku cz_⸦astek w przód w spolaryzowanym rozpraszaniu gł_⸦ebokonieelastycznym [II,III] .

- Zbadanie wpływu resumacji podwójnych logarytmów na zachowanie funkcji struktury spolaryzowanego fotonu w obszarze małych wartości $x$. Oszacowanie wielkości mierzalnej: asymetrii. Oszacowanie udziału gluonów w fotonie [IV] .

Podzi_⸦ekowania

Pragn_⸦e wyrazić gł_⸦ebok_⸦a wdzi_⸦eczność profesorowi Janowi Kwiecińskiemu,
który wprowadził mnie w świat fizyki spinu, inspirował i wspierał moj_⸦a aktywność na tym polu. Bardzo dziekuj_⸦e profesor Barbarze Badełek za interesuj_⸦ac_⸦a i owocn_⸦a współprac_⸦e. Kolegom z Zakładu Fizyki Teoretycznej Instytutu Fizyki J_⸦adrowej jestem wdzi_⸦eczna za stworzenie miłej i stymuluj_⸦acej atmosfery do pracy. Bardzo dzi_⸦ekuj_⸦e
dr Piotrowi Czerskiemu za życzliw_⸦a pomoc i cz_⸦este konsultacje komputerowe.

Dzi_⸦ekuj_⸦e również grupom: biologii strukturalnej profesora Janosa Hajdu i fizyki wysokich energii profesora Gunnara Ingelmana na Uniwersytecie w Uppsali za stworzenie doskonałych warunków do pracy, a także za swobodny dost_⸦ep do szybkich jednostek obliczeniowych.

Bardzo dziekuj_⸦e mojej rodzinie.

Badania przedstawione w tej rozprawie były cz_⸦eściowo finansowane przez granty KBN Nr 2P03B 184 10, 2P03B 89 13, 2P03B 04214, 2P03B 05119, 2P03B 14420, 2P03B 04718, grant Wspólnoty Europejskiej ”Training and Mobility of Researchers”w ramach sieci ”Quantum Chromodynamics and the Deep Structure of Elementary Particles”, FMRX-CT98-0194 oraz przez fundacje S. Batorego, Wenner-Gren i stypendium habilitacyjne Instytutu Fizyki J_⸦adrowej w Krakowie.

Dodatek A

Podajemy tu krótk_⸦a charakterystyk_⸦e j_⸦ader ewolucji w równaniu (3). J_⸦adra ewolucji DGLAP podajemy za Ref. [1]. Pełne j_⸦adro ewolucji DGLAP: $\Delta P$ zawiera zarówno człony wiod_⸦ace, jak i podwiod_⸦ace:

$$\Delta P=\Delta P_{LO}+\widetilde{\alpha_{s}}(Q^{2})\,\Delta P_{NLO}.$$ (16)

Do członu jednorodnego $\displaystyle\widetilde{\alpha_{s}}(Q^{2})\int_{k_{0}^{2}}^{Q^{2}}{dk^{2}\over k^{2}}\,(\Delta P_{reg}\otimes f_{NS})(x,k^{2})$ w równaniu (3), wł_⸦aczamy tylko cz_⸦eść regularn_⸦a pełnego j_⸦adra ewolucji. Czynimy tak, aby unikn_⸦ać podwójnego liczenia wkładów logarytmicznych $\ln^{2}(1/x)$ pochodz_⸦acych z członów NLO DGLAP i z członów pozadrabinkowych w tym samym obszarze przestrzeni fazowej: $k_{0}^{2}<k^{2}<Q^{2}$.

J_⸦adra ewolucji $\ln^{2}(1/x)$ w obszarze $Q^{2}<k^{2}<Q^{2}/z$, uzyskane z resumacji diagramów drabinkowych, odpowiadaj_⸦a j_⸦adrom ewolucji DGLAP przy zerowym ułamku p_⸦edu podłużnego $z=0$ [I] .

J_⸦adra ewolucji pozadrabinkowej zostały otrzymane w pracy [I] z podczerwonych równań ewolucji dla singletowych fal cz_⸦astkowych ${\bf F_{0}}$, $\bf F_{8}$ [9, 10, 24, 25]. W [I] zauważyliśmy, że rozszerzenie j_⸦adra ewolucji $\ln^{2}(1/x)$:

$$\widetilde{\alpha_{s}}(Q^{2})\Delta P_{qq}/\omega,$$

do zmodyfikowanej postaci:

$$\widetilde{\alpha_{s}}(Q^{2})\left(\Delta P_{qq}/\omega-({\bf F_{8}}(\omega)\,{\bf G_{0}})_{qq}/(2\pi^{2}\omega^{2})\right),$$

prowadziło do odtworzenia wymiaru anomalnego, wygenerowanego poprzez podczerwone równania ewolucji.

Macierz ${\bf G}_{0}$ zawiera czynniki kolorowe reprezentuj_⸦ace przył_⸦aczenie mi_⸦ekkich gluonów do zewn_⸦etrznych nóg amplitudy rozpraszania:

$${\bf G}_{0} = \left(\begin{array}[]{cc}{N^{2}-1\over 2N}&0\\ 0&N\\ \end{array}\right),$$ (19)

gdzie $N$ oznacza liczb_⸦e kolorów.

Sprawdziliśmy, że zastosowanie przybliżenia Borna do fali cz_⸦astkowej, ${\bf F_{8}}$,

$${\bf F}_{8}^{Born}(\omega)\approx 8\pi^{2}\widetilde{\alpha_{s}}(Q^{2})\frac{{\bf M}_{8}}{\omega}.$$ (20)

dawało wystarczaj_⸦aco dokładne oszacowanie pozadrabinkowej ewolucji $\ln(1/x)$. Macierz ${\bf M}_{8}$ oznaczała macierz j_⸦ader ewolucji w oktetowym kanale $t$:

$${\bf M}_{8} = \left(\begin{array}[]{cc}-{1\over 2N}&-{N_{F}\over 2}\\ N&2N\\ \end{array}\right).$$ (23)

Odwrotna transformata Mellina wielkości ${\bf F}_{8}^{Born}(\omega)$ miała wtedy postać:

$$\Biggl{[}\frac{\tilde{\bf F}_{8}^{Born}}{\omega^{2}}\Biggr{]}(z)=4\pi^{2}\widetilde{\alpha_{s}}(Q^{2}){\bf M}_{8}ln^{2}(z).$$ (24)

Równanie ewolucji (3) opisuje cz_⸦eść pozadrabinkow_⸦a ewolucji $\ln^{2}(1/x)$ w przybliżeniu Borna (24).