Taub, Rindler,
kaj la gravito de statika plato

A.F.F. Teixeira
Centro Brasileiro de Pesquisas Físicas
22290-180 Rio de Janeiro-RJ, Brazilo
teixeira@cbpf.br
(3asuperscript3a3^{\rm a} de Februaro de 2005)
Abstract

Estu nefinhava 3D-a plato de unuforma nepremebla fluido, kun finhava diko, kune kun nefinhava 2D-a plano de unuforma maso meze la plato. Ekvacioj de Einstein estas ekzakte solvataj, ene la 3D-a maso. La solvo estas kunigata en amba/u flankoj al la malena metriko de vakuo de Taub. /Ciu valoro por la 2D-a maso, pozitiva a/u negativa, permesas perfektan kunigon. Anka/u la kunigo al la malena metriko de vakuo de Rindler estas montrata; se neperfekta kunigo estas akceptata, denove /ciu valoro de la 2D-a maso estas ebla. Kelke da niaj rezultoj kontra/udiras asertojn findatajn en la literaturo.

Abstract

Let be an infinite 3D plate of homogeneous incompressible fluid, with finite thickness, together with a 2D infinite homogeneous mass in the centre of the plate. Einstein equations are exactly solved, in the interior of the 3D mass. The solution is joined on both sides to the exterior vacuum metric of Taub. Every value for the 2D mass, positive or negative, allows a perfect junction. Also the joining to a vacuum metric of Rindler is shown; if an imperfect joining is allowed , then again every value of the 2D mass is possible. Some of our results contradict assertions found in the literature. The text is also available in English by e-mail, ask the author.

Key words: relativistic gravitation, exact solution, planar symmetry, incompressible fluid, infinite plate, plane layer, Taub metric, Rindler space, junction condition, hypergeometric function.

1 Antaŭparolo

Ĝenerala relativeco estis preparata por similiĝi al la Newton-a gravito, kiam la gravita kampo estas malforta kaj la velo de korpoj estas malgranda. Ekzemple, la linigata solvo de statika vakuo kun sfera simetrio trovata de Einstein, kaj la ekzakta solvo de Schwarzschild, ambaŭ plenumas tiujn postulojn: ambaŭ produktas kampon de akcelo kiu kunrespondas al la Newton-a (Kepler-a) Gm/r2𝐺𝑚superscript𝑟2Gm/r^{2}. Ankaŭ la cilindra metriko de Levi-Civita produktas graviton simila al la Newton-a, kies kampo de akcelo estas 2Gλ/r2𝐺𝜆𝑟2G\lambda/r.

Surprizo okazis kiam ni studis la graviton de statika vakuo kun plana simetrio. La Newton-a gravito antaŭdiras unuforman kampon de akcelo, kun konstanta intenso g=2πGσ𝑔2𝜋𝐺𝜎g=2\pi G\sigma. Tamen la ĝenerala relativeco ŝajnas antaŭdiri du malsamajn eblojn.

La unua eblo estus la metriko de Taub, kies Riemann-a tensoro estas nenula. Tiu metriko antaŭdiras neunuforman kampon de akcelo, kiu ordinare fortiĝas kun la distanco al la fonto. La dua eblo estus la flata spacotempo de Rindler, kies Riemann-a tensoro estas nula. Ankaŭ tiu metriko montras akcelon kiu ordinare fortiĝas kun la distanco al la fonto. Kelkaj aŭtoroj [1] diras ke Rνρσμ=0subscriptsuperscript𝑅𝜇𝜈𝜌𝜎0R^{\mu}\,_{\nu\rho\sigma}=0 signifas neekziston de gravito. Tamen la pliparto de la aŭtoroj [2] pensas ke la postulo de ekvivalento de Einstein donas graviton al la metriko de Rindler. (Ja, teknike la metriko de Rindler estas aparta okazo de la Taub-a, ĉar oni povas iri de Taub al Rindler per ŝanĝoj de koordinatoj.)

Do ni domandas: kiu, la Taub-a aŭ la Rindler-a, estas la korekta Einstein-a kunresponda de la Newton-a plana gravito? Por prepari respondon, oni serĉis fontojn kiuj donus ambaŭ metrikojn. Frue, 2D-aj fontoj estis studataj (ebenoj, aŭ tre maldikaj platoj), kun finhava surfaca denso de maso, surfaca premo, kaj surfaca streĉo [3].

Poste, 3D-aj fontoj (platoj kun finhava diko) estis studataj, de statikaj fluidoj. La ena metriko devus kuniĝi al la Taub-a aŭ al la Rindler-a malena metriko de vakuo [4].

Ni havas du procedojn por fari la kunigon. Je la unua, ĉiuj koeficientoj de la metriko, kaj ĝiaj unuaj derivoj, devas esti kontinuaj tra la surfaco de disigo. Je la dua, nur la koeficientoj devas esti kontinuaj.

En ĉi tiu artikolo, ni studas du gravitajn fontojn, unu 2D-an kaj la alia 3D-an, samtempe, kaj ni havigas la ekzaktan solvon por la ena metriko. (La 2D-a fonto estas facile nuligata, se ni volas.) Poste ni kunigas tiun solvon al solvoj de vakuo. Unue ni kunigas al la metriko de Taub, kun ĉiuj gμνsubscript𝑔𝜇𝜈g_{\mu\nu} kaj gμν/xρsubscript𝑔𝜇𝜈superscript𝑥𝜌\partial g_{\mu\nu}/\partial x^{\rho} kontinuaj; poste ni kunigas al la metriko de Rindler, uzante la du eblaj procedoj por la kunigo.

2 Newton-a studo de la sistemo

Estu unuforma surfaca denso de maso σ0subscript𝜎0\sigma_{0}, kiu okupas la tuta plano z=0𝑧0z=0. Ankaŭ estu plato kun diko 2h22h, de nepremebla fluido kun unuforma 3D-a denso ρ𝜌\rho=konst, okupante la tuta spaco <absent-\infty\!<{x,y𝑥𝑦x,y}<,h<z<hformulae-sequenceabsent𝑧<\!\infty,\hskip 5.69054pt-h\!<\!z\!<\!h. La tri parametroj {σ0,ρ,h}subscript𝜎0𝜌\{\sigma_{0},\rho,h\} estas sendependaj. La simetrio de ĉi tiu fizika sistemo permesas skribi ĉiujn funkciojn kiel de z>0𝑧0z>0 nur. La esprimoj por z<0𝑧0z<0 estas poste facile havataj. Ni konsideras ρ>0𝜌0\rho>0, sed σ0subscript𝜎0\sigma_{0} povas esti >,=,<0>,=,<0.

Ene la plato, la potencialo ϕitalic-ϕ\phi kaj la premo p𝑝p plenumas

ϕint′′(z)=4πGρ,pNw(z)=ρϕint(z),0<z<h,formulae-sequencesuperscriptsubscriptitalic-ϕ𝑖𝑛𝑡′′𝑧4𝜋𝐺𝜌formulae-sequencesuperscriptsubscript𝑝𝑁𝑤𝑧𝜌superscriptsubscriptitalic-ϕ𝑖𝑛𝑡𝑧0𝑧\phi_{int}\!^{\prime\prime}(z)=4\pi G\rho,\hskip 8.53581ptp_{Nw}\!^{\prime}(z)=-\rho\phi_{int}\!^{\prime}(z),\hskip 8.53581pt0\!<\!z\!<\!h, (1)

kie signifas d/dz𝑑𝑑𝑧d/dz; kaj en la malena vakuo ni havas

ϕext′′(z)=0,pNw(z)=0,zh.formulae-sequencesuperscriptsubscriptitalic-ϕ𝑒𝑥𝑡′′𝑧0formulae-sequencesubscript𝑝𝑁𝑤𝑧0𝑧\phi_{ext}\!^{\prime\prime}(z)=0,\hskip 8.53581ptp_{Nw}(z)=0,\hskip 8.53581ptz\!\geq h. (2)

Ni facile integras tiujn ekvaciojn. La premo, la potencialo, kaj la unua derivo de la potencialo devas esti kontinuaj tra la surfaco z=h𝑧z=h,

pNw(h)=0,subscript𝑝𝑁𝑤0p_{Nw}(h)=0, (3)
ϕint(h)=ϕext(h)=0,subscriptitalic-ϕ𝑖𝑛𝑡subscriptitalic-ϕ𝑒𝑥𝑡0\phi_{int}(h)=\phi_{ext}(h)=0, (4)
ϕint(h)=ϕext(h).superscriptsubscriptitalic-ϕ𝑖𝑛𝑡superscriptsubscriptitalic-ϕ𝑒𝑥𝑡\phi_{int}\,^{\prime}(h)=\phi_{ext}\,^{\prime}(h). (5)

Ene la plato (|z|<h𝑧|z|\!\!<\!h) la Newton-a potencialo, la Newton-a premo de la fluido, kaj la kampo de akceloj (turnata al la centro de la plato kiam σ0+2ρz>0subscript𝜎02𝜌𝑧0\sigma_{0}+2\rho z>0) do estas

ϕint(z)=2πG(σ0(hz)+ρ(h2z2)),0<z<h,formulae-sequencesubscriptitalic-ϕ𝑖𝑛𝑡𝑧2𝜋𝐺subscript𝜎0𝑧𝜌superscript2superscript𝑧20𝑧\phi_{int}(z)=-2\pi G\left(\sigma_{0}(h-z)+\rho(h^{2}-z^{2})\right),\hskip 8.53581pt0\!<\!z\!<\!h, (6)
pNw(z)=2πGρ(σ0(hz)+ρ(h2z2)),subscript𝑝𝑁𝑤𝑧2𝜋𝐺𝜌subscript𝜎0𝑧𝜌superscript2superscript𝑧2p_{Nw}(z)=2\pi G\rho\left(\sigma_{0}(h-z)+\rho(h^{2}-z^{2})\right), (7)
gint(z)=2πG(σ0+2ρz).subscript𝑔𝑖𝑛𝑡𝑧2𝜋𝐺subscript𝜎02𝜌𝑧g_{int}(z)=2\pi G(\sigma_{0}+2\rho z). (8)

Malene la plato (|z|h𝑧|z|\!\geq\!h), la Newton-a potencialo kaj la unuforma kampo de akceloj g𝑔g (turnata al la plato kiam σ0+2ρh>0subscript𝜎02𝜌0\sigma_{0}+2\rho h>0) estas

ϕext(z)=g(zh),zh,formulae-sequencesubscriptitalic-ϕ𝑒𝑥𝑡𝑧𝑔𝑧𝑧\phi_{ext}(z)=g(z-h),\hskip 8.53581ptz\geq h, (9)
g:=2πGσ,kieassign𝑔2𝜋𝐺𝜎kieg:=2\pi G\sigma,\hskip 8.53581pt{\rm kie} (10)
σ:=12πGϕ(h)=σ0+2ρhassign𝜎12𝜋𝐺superscriptitalic-ϕsubscript𝜎02𝜌\sigma:=\frac{1}{2\pi G}\phi^{\prime}(h)=\sigma_{0}+2\rho h (11)

estas la tuta surfaca masdenso de la sistemo. Kiam σ0=2ρhsubscript𝜎02𝜌\sigma_{0}=-2\rho h, la gravito el la pozitiva kaj el la negativa maso nuliĝas (σ=0𝜎0\sigma=0), kaj malena gravito neekzistas: g=0𝑔0g=0.

Apud la centro de la plato z=0+𝑧superscript0z=0^{+} ni findas

ϕint(0+)=2πGh(σ0+ρh),ϕint(0+)=2πGσ0,formulae-sequencesubscriptitalic-ϕ𝑖𝑛𝑡superscript02𝜋𝐺subscript𝜎0𝜌superscriptsubscriptitalic-ϕ𝑖𝑛𝑡superscript02𝜋𝐺subscript𝜎0\phi_{int}(0^{+})=-2\pi Gh(\sigma_{0}+\rho h),\hskip 8.53581pt\phi_{int}\,^{\prime}(0^{+})=2\pi G\sigma_{0}, (12)
pNw(0+)=2πGρh(σ0+ρh),pNw(0+)=2πGρσ0.formulae-sequencesubscript𝑝𝑁𝑤superscript02𝜋𝐺𝜌subscript𝜎0𝜌superscriptsubscript𝑝𝑁𝑤superscript02𝜋𝐺𝜌subscript𝜎0p_{Nw}(0^{+})=2\pi G\rho h(\sigma_{0}+\rho h),\hskip 8.53581ptp_{Nw}\,^{\prime}(0^{+})=-2\pi G\rho\sigma_{0}. (13)

Atentu ke la surfaca masdenso σ00subscript𝜎00\sigma_{0}\neq 0 sur la plano z=0𝑧0z=0 faras nekontinuon de la derivoj ϕintsuperscriptsubscriptitalic-ϕ𝑖𝑛𝑡\phi_{int}\,^{\prime} kaj pNwsuperscriptsubscript𝑝𝑁𝑤p_{Nw}\,^{\prime} tra la plano; por z0𝑧0z\rightarrow 0 je la dekstra ni havas

σ0:=12πGϕint(0+)=12πGρpNw(0+);assignsubscript𝜎012𝜋𝐺superscriptsubscriptitalic-ϕ𝑖𝑛𝑡superscript012𝜋𝐺𝜌superscriptsubscript𝑝𝑁𝑤superscript0\sigma_{0}:=\frac{1}{2\pi G}\,\phi_{int}\,^{\prime}(0^{+})=-\frac{1}{2\pi G\rho}\,p_{Nw}\,^{\prime}(0^{+}); (14)

tiu ĉi rezulto estos uzata en la Einstein-a traktado.

3 Ena Einstein-a solvo

Ĉiu statika metriko kun plana simetrio estas skribebla kiel

ds2=e2a(z)(dx0)2e2b(z)(dx2+dy2)dz2.𝑑superscript𝑠2superscripte2𝑎𝑧superscript𝑑superscript𝑥02superscripte2𝑏𝑧𝑑superscript𝑥2𝑑superscript𝑦2𝑑superscript𝑧2ds^{2}={\rm e}^{2a(z)}(dx^{0})^{2}-{\rm e}^{2b(z)}(dx^{2}+dy^{2})-dz^{2}. (15)

Por Tνμ=δνμ(ρc2,p,p,p)subscriptsuperscript𝑇𝜇𝜈subscriptsuperscript𝛿𝜇𝜈𝜌superscript𝑐2𝑝𝑝𝑝T^{\mu}_{\nu}=\delta^{\mu}_{\nu}(\rho c^{2},-p,-p,-p), la Einstein-aj ekvacioj estas

G00superscriptsubscript𝐺00\displaystyle G_{0}^{0} =\displaystyle= 2b′′+3b2=Kρc2,K:=8πG/c4,formulae-sequence2superscript𝑏′′3superscript𝑏2𝐾𝜌superscript𝑐2assign𝐾8𝜋𝐺superscript𝑐4\displaystyle 2b^{\prime\prime}+3b^{\prime 2}=-K\rho c^{2},\hskip 8.53581ptK:=8\pi G/c^{4}, (16)
Gxxsuperscriptsubscript𝐺𝑥𝑥\displaystyle G_{x}^{x} =\displaystyle= Gyy=a′′+b′′+a2+ab+b2=Kp,superscriptsubscript𝐺𝑦𝑦superscript𝑎′′superscript𝑏′′superscript𝑎2superscript𝑎superscript𝑏superscript𝑏2𝐾𝑝\displaystyle G_{y}^{y}=a^{\prime\prime}+b^{\prime\prime}+a^{\prime 2}+a^{\prime}b^{\prime}+b^{\prime 2}=Kp, (17)
Gzzsuperscriptsubscript𝐺𝑧𝑧\displaystyle G_{z}^{z} =\displaystyle= b2+2ab=Kp;superscript𝑏22superscript𝑎superscript𝑏𝐾𝑝\displaystyle b^{\prime 2}+2a^{\prime}b^{\prime}=Kp; (18)

kaj la identoj de Bianchi donas

p=(p+ρc2)a.superscript𝑝𝑝𝜌superscript𝑐2superscript𝑎p^{\prime}=-(p+\rho c^{2})a^{\prime}. (19)

Por ρ=𝜌absent\rho=konst>0absent0>0, la (16) donas la generalan solvon de b(z)𝑏𝑧b(z):

eb(z)=αcos2/3(β+κz),κ:=6πGρ/c23Kρc2/4,formulae-sequencesuperscripte𝑏𝑧𝛼superscriptcos23𝛽𝜅𝑧assign𝜅6𝜋𝐺𝜌superscript𝑐23𝐾𝜌superscript𝑐24{\rm e}^{b(z)}=\alpha\,{\rm cos}^{2/3}(\beta+\kappa z),\hskip 8.53581pt\kappa:=\sqrt{6\pi G\rho/c^{2}}\equiv\sqrt{3K\rho c^{2}/4}, (20)

kie α𝛼\alpha kaj β𝛽\beta estas nedimensaj konstantoj. Ni elektas b(h)=0𝑏0b(h)=0 kaj findas α=sec2/3(β+κh)𝛼superscriptsec23𝛽𝜅\alpha={\rm sec}^{2/3}(\beta+\kappa h), do

eb(z)=(cos(β+κz)cos(β+κh))2/3;superscripte𝑏𝑧superscriptcos𝛽𝜅𝑧cos𝛽𝜅23{\rm e}^{b(z)}=\left(\frac{{\rm cos}(\beta+\kappa z)}{{\rm cos}(\beta+\kappa h)}\right)^{2/3}; (21)

notoj pri β𝛽\beta estos baldaŭ donataj.

Ankoraŭ kun ρ=𝜌absent\rho=konst, la (19) donas p(z)𝑝𝑧p(z) kiel funkcio de a(z)𝑎𝑧a(z):

p(z)=ρc2(ea(z)1),𝑝𝑧𝜌superscript𝑐2superscripte𝑎𝑧1p(z)=\rho c^{2}\left({\rm e}^{-a(z)}-1\right), (22)

kie ni havos p(h)=0𝑝0p(h)=0 kiam ni elektos a(h)=0𝑎0a(h)=0.

Ni portas (22) kaj (21) al (18), kaj havigas difekvacion de unua ordo por ea(z)superscripte𝑎𝑧{\rm e}^{a(z)},

2b(ea)+(b2+43κ2)ea=43κ2,kunb(z)=23κtan(β+κz);formulae-sequence2superscript𝑏superscriptsuperscripte𝑎superscript𝑏243superscript𝜅2superscripte𝑎43superscript𝜅2kunsuperscript𝑏𝑧23𝜅tan𝛽𝜅𝑧2\,b^{\prime}({\rm e}^{a})^{\prime}+\left(b^{\prime 2}+\frac{4}{3}\kappa^{2}\right){\rm e}^{a}=\frac{4}{3}\kappa^{2},\hskip 8.53581pt{\rm kun}\hskip 8.53581ptb^{\prime}(z)=-\frac{2}{3}\kappa\,{\rm tan}(\beta+\kappa z); (23)

la integrado de (23) kun a(h)=0𝑎0a(h)=0 donas

ea(z)=1+13sin2(β+κz){(sin2(β+κz))\displaystyle{\rm e}^{a(z)}=1+\frac{1}{3}{\rm sin}^{2}(\beta+\kappa z)\,\{{\cal F}\!\left({\rm sin}^{2}(\beta+\kappa z)\right)
sin(β+κh)sin(β+κz)cos1/3(β+κh)cos1/3(β+κz)(sin2(β+κh))},-\frac{{\rm sin}(\beta+\kappa h)}{{\rm sin}(\beta+\kappa z)}\frac{{\rm cos}^{1/3}(\beta+\kappa h)}{{\rm cos}^{1/3}(\beta+\kappa z)}\,{\cal F}\!\left({\rm sin}^{2}(\beta+\kappa h)\right)\}, (24)

kie

(x):=2F1[1,23;32;x],subscriptassign2𝑥subscriptF112332𝑥{\cal F}(x):=_{2}\!{\rm F}_{1}[1,\frac{2}{3};\frac{3}{2};x], (25)

estante F12subscriptsubscriptF12{}_{2}{\rm F}_{1} la hipergeometria serio de Gauss

F12[a,b;c;x]:=1+abcx1!+a(a+1)b(b+1)c(c+1)x22!assignsubscriptsubscriptF12𝑎𝑏𝑐𝑥1𝑎𝑏𝑐𝑥1𝑎𝑎1𝑏𝑏1𝑐𝑐1superscript𝑥22{}_{2}{\rm F}_{1}[a,b;c;x]:=1+\frac{a\;b}{c}\frac{x}{1!}+\frac{a(a+1)\;b(b+1)}{c(c+1)}\frac{x^{2}}{2!}
+a(a+1)(a+2)b(b+1)(b+2)c(c+1)(c+2)x33!+.𝑎𝑎1𝑎2𝑏𝑏1𝑏2𝑐𝑐1𝑐2superscript𝑥33+\frac{a(a+1)(a+2)\;b(b+1)(b+2)}{c(c+1)(c+2)}\frac{x^{3}}{3!}+\dots\,. (26)

La (21), (24) kaj (22) obeas la (17). La tri parametroj {β,ρ,h}𝛽𝜌\{\beta,\rho,h\} estas sendependaj, kaj tute karakterizas la sistemon.

Ni volas havi Einstein-ajn parametrojn Σ0,ΣsubscriptΣ0Σ\Sigma_{0},\Sigma kiujn kunrespondas al la Newton-naj σ0,σsubscript𝜎0𝜎\sigma_{0},\sigma. Por malforta kampo okazas a(z)ϕ(z)/c2superscript𝑎𝑧superscriptitalic-ϕ𝑧superscript𝑐2a^{\prime}(z)\approx\phi^{\prime}(z)/c^{2}, kiu sugestas difini, eĉ por forta kampo,

Σ0(β,ρ,h):=3ρκ2a(0+),assignsubscriptΣ0𝛽𝜌3𝜌superscript𝜅2superscript𝑎superscript0\Sigma_{0}(\beta,\rho,h):=\frac{3\rho}{\kappa^{2}}a^{\prime}(0^{+}), (27)
Σ(β,ρ,h):=3ρκ2a(h)=3ρκ2b(h)=ρκtan(β+κh).assignΣ𝛽𝜌3𝜌superscript𝜅2superscript𝑎3𝜌superscript𝜅2superscript𝑏𝜌𝜅tan𝛽𝜅\Sigma(\beta,\rho,h):=\frac{3\rho}{\kappa^{2}}a^{\prime}(h)=-\frac{3\rho}{\kappa^{2}}b^{\prime}(h)=\frac{\rho}{\kappa}{\rm tan}(\beta+\kappa h). (28)

Por malforta kampo (se ambaŭ β𝛽\beta kaj κh𝜅\kappa h estas malgrandaj, la (24) donas a(0+)κ(βκh)/3superscript𝑎superscript0𝜅𝛽𝜅3a^{\prime}(0^{+})\approx\kappa(\beta-\kappa h)/3), ni findas

Σ0(β,ρ,h)ρκ(βκh),subscriptΣ0𝛽𝜌𝜌𝜅𝛽𝜅\Sigma_{0}(\beta,\rho,h)\approx\frac{\rho}{\kappa}(\beta-\kappa h), (29)
Σ(β,ρ,h)ρκ(β+κh)Σ0+2ρh.Σ𝛽𝜌𝜌𝜅𝛽𝜅subscriptΣ02𝜌\Sigma(\beta,\rho,h)\approx\frac{\rho}{\kappa}(\beta+\kappa h)\approx\Sigma_{0}+2\rho h. (30)

La bildo 1 donas kelkajn kurbojn Σ0/ρhsubscriptΣ0𝜌\Sigma_{0}/\rho h=konst kiel funkcio de β𝛽\beta kaj κh𝜅\kappa h, por β𝛽\beta kaj κh𝜅\kappa h ambaŭ malgrandaj.

[Uncaptioned image]

Bildo 1 Komenco de kelkaj kurboj Σ0/ρh=nsubscriptΣ0𝜌𝑛\Sigma_{0}/\rho h=n kiel funkcio (29) de malgrandaj β𝛽\beta kaj κh𝜅\kappa h. Ni vidas ke se β=κh𝛽𝜅\beta=\kappa h ni havos Σ0=0subscriptΣ00\Sigma_{0}=0, se β=0𝛽0\beta=0 ni havos Σ0=ρhsubscriptΣ0𝜌\Sigma_{0}=-\rho h, kaj se β=κh𝛽𝜅\beta=-\kappa h ni havos Σ0=2ρhsubscriptΣ02𝜌\Sigma_{0}=-2\rho h.

Ni povas reskribi la (27) kiel

Σ0(β,ρ,h):=3ρκ(1+13tan2βea(0))cotβ.assignsubscriptΣ0𝛽𝜌3𝜌𝜅113superscripttan2𝛽superscripte𝑎0cot𝛽\Sigma_{0}(\beta,\rho,h):=\frac{3\rho}{\kappa}\left(1+\frac{1}{3}{\rm tan}^{2}\beta-{\rm e}^{-a(0)}\right){\rm cot}\beta. (31)

Per komputilo, ni havigas el (31) la duopojn {β,κh}𝛽𝜅\{\beta,\kappa h\} kiuj faras Σ0=0subscriptΣ00\Sigma_{0}=0, prezentataj en bildo 2. Ĉi tiu bildo montras ankaŭ la regionojn kies duopoj donas pozitivan masdenson Σ0subscriptΣ0\Sigma_{0}, kaj Σ0subscriptΣ0\Sigma_{0} negativan.

[Uncaptioned image]

Bildo 2 La kurbo donas la duopojn {β,κh}𝛽𝜅\{\beta,\kappa h\} por sistemoj kun masdenso Σ0=0subscriptΣ00\Sigma_{0}=0. Sub la kurbo estas la duopoj {β,κh}𝛽𝜅\{\beta,\kappa h\} kiuj donas pozitivan denson Σ0subscriptΣ0\Sigma_{0}. Kaj super la kurbo, inkluzive kun negativaj β𝛽\beta, estas la duopoj {β,κh}𝛽𝜅\{\beta,\kappa h\} kiuj donas negativan masdenson Σ0subscriptΣ0\Sigma_{0}.

Poste ni kunigos la enan metrikon (15), (21), (24) al malenaj metrikoj, de vakuo. Du solvoj de vakuo ekzistas: la de Taub, kaj la de Rindler. Ĝi estos studataj malkune en sekcioj 4 kaj 5. La kunrespondaj kunados al la enaj metrikoj estos traktataj en sekcioj 6 kaj 7.

4 Vakuo de Taub

Ni nun studu tre simplan fizikan sistemon: la vakuan graviton el unuforma surfaca masdenso Σ0subscriptΣ0\Sigma_{0}, kiu etendiĝas sur la plano z=0𝑧0z=0. Newton-e, la masdenso produktas potencialon (9), (10) ϕ(z)=g|z|,g:=2πGσ0formulae-sequenceitalic-ϕ𝑧𝑔𝑧assign𝑔2𝜋𝐺subscript𝜎0\phi(z)=g|z|,\hskip 5.69054ptg:=2\pi G\sigma_{0}. Se σ0subscript𝜎0\sigma_{0} estas pozitiva ni havos kampon de konstanta altira akcelo g>0𝑔0g>0, kaj se σ0<0subscript𝜎00\sigma_{0}<0 la kampo estus ankaŭ konstanta, sed puŝa (g<0𝑔0g<0). Ni serĉas metrikojn de vakuo kiuj kunrespondas al tiu sistemo.

Por vakuo (Tνμ=0subscriptsuperscript𝑇𝜇𝜈0T^{\mu}_{\nu}=0), la metriko (15) obeas

G00superscriptsubscript𝐺00\displaystyle G_{0}^{0} =\displaystyle= 2b′′+3b2=0,2superscript𝑏′′3superscript𝑏20\displaystyle 2b^{\prime\prime}+3b^{\prime 2}=0, (32)
Gxx=Gyysuperscriptsubscript𝐺𝑥𝑥superscriptsubscript𝐺𝑦𝑦\displaystyle G_{x}^{x}=G_{y}^{y} =\displaystyle= a′′+b′′+a2+ab+b2=0,superscript𝑎′′superscript𝑏′′superscript𝑎2superscript𝑎superscript𝑏superscript𝑏20\displaystyle a^{\prime\prime}+b^{\prime\prime}+a^{\prime 2}+a^{\prime}b^{\prime}+b^{\prime 2}=0, (33)
Gzzsuperscriptsubscript𝐺𝑧𝑧\displaystyle G_{z}^{z} =\displaystyle= (b+2a)b=0.superscript𝑏2superscript𝑎superscript𝑏0\displaystyle(b^{\prime}+2a^{\prime})\,b^{\prime}=0. (34)

La (34) havas du solvojn: b=2asuperscript𝑏2superscript𝑎b^{\prime}=-2a^{\prime}, kiu ni ĵus studos, aŭ b=0superscript𝑏0b^{\prime}=0, kiu ni studos en sekcio 5.

Se b=2asuperscript𝑏2superscript𝑎b^{\prime}=-2a^{\prime} la (32) kaj la (33) estas same, kaj havas la generalan solvon (T𝑇T signifas Taub)

eaT(z)=(rp+qz)1/3,p,q,r=konst,formulae-sequencesuperscriptesubscript𝑎𝑇𝑧superscript𝑟𝑝𝑞𝑧13𝑝𝑞𝑟konst{\rm e}^{a_{T}(z)}=\left(\frac{r}{p+qz}\right)^{1/3},\hskip 8.53581ptp,q,r={\rm konst}, (35)
ebT(z)=(p+qz)2/3.superscriptesubscript𝑏𝑇𝑧superscript𝑝𝑞𝑧23{\rm e}^{b_{T}(z)}=(p+qz)^{2/3}. (36)

Por havi kampon de surfaca masdenso Σ0subscriptΣ0\Sigma_{0} etendiĝata sur la plano z=0𝑧0z=0, ni postulas p=r=1𝑝𝑟1p=r=1, q=3g/c2𝑞3𝑔superscript𝑐2q=-3g/c^{2}, kiuj donas la metrikon de Taub

dsT2=(13gc2|z|)2/3c2dt2(13gc2|z|)4/3(dx2+dy2)dz2,g:=2πGΣ0.formulae-sequence𝑑superscriptsubscript𝑠𝑇2superscript13𝑔superscript𝑐2𝑧23superscript𝑐2𝑑superscript𝑡2superscript13𝑔superscript𝑐2𝑧43𝑑superscript𝑥2𝑑superscript𝑦2𝑑superscript𝑧2assign𝑔2𝜋𝐺subscriptΣ0ds_{T}^{2}=\left(1-\frac{3g}{c^{2}}\,|z|\right)^{-2/3}c^{2}dt^{2}-\left(1-\frac{3g}{c^{2}}\,|z|\right)^{4/3}(dx^{2}+dy^{2})-dz^{2},\hskip 8.53581ptg:=2\pi G\Sigma_{0}. (37)

Je la (37), ĉiu valoro por la masdenso Σ0subscriptΣ0\Sigma_{0} estas ebla.

La (37) havas nenulan kurbumon, ĝia skalo de Kretschmann estas

𝒦(z):=RμνρσRμνρσ=6427(c23g|z|)4.assign𝒦𝑧superscript𝑅𝜇𝜈𝜌𝜎subscript𝑅𝜇𝜈𝜌𝜎6427superscriptsuperscript𝑐23𝑔𝑧4{\cal K}(z):=R^{\mu\nu\rho\sigma}R_{\mu\nu\rho\sigma}=\frac{64}{27}\left(\frac{c^{2}}{3g}-|z|\right)^{-4}. (38)

Ni unue studos la okazon kun Σ0subscriptΣ0\Sigma_{0} pozitiva (g>0𝑔0g>0), kiu produktas altiran gravitan kampon, poste ni studos la okazon kun Σ0<0subscriptΣ00\Sigma_{0}<0.

Se Σ0>0subscriptΣ00\Sigma_{0}>0, (38) kun g>0𝑔0g>0 montras ke 𝒦(z)𝒦𝑧{\cal K}(z) kreskas unuforme de 𝒦(0)=192g4/c8𝒦0192superscript𝑔4superscript𝑐8{\cal K}(0)=192g^{4}/c^{8} al 𝒦(c2/(3g))=𝒦superscript𝑐23𝑔{\cal K}(c^{2}/(3g))=\infty. Ĉi tiu sugestas ke la kampo iĝas pli forta kun la distanco al la fonto. Tiu malkomforto indigas studon de geodeziaj movoj, kiu ni ĵus faros.

Ni studu la movon de test-partiklo kiu, kiam t=0𝑡0t=0, estas senmove je 0<z0<c2/(3g)0subscript𝑧0superscript𝑐23𝑔0<z_{0}<c^{2}/(3g). La geodeziaj ekvacioj donas dx/ds=dy/ds=0𝑑𝑥𝑑𝑠𝑑𝑦𝑑𝑠0dx/ds=dy/ds=0, kaj

cdtds=(1z/zmax)2/3(1z0/zmax)1/3,dzds=(1z/zmax1z0/zmax)2/31,zmax:=c23g.formulae-sequence𝑐𝑑𝑡𝑑𝑠superscript1𝑧subscript𝑧𝑚𝑎𝑥23superscript1subscript𝑧0subscript𝑧𝑚𝑎𝑥13formulae-sequence𝑑𝑧𝑑𝑠superscript1𝑧subscript𝑧𝑚𝑎𝑥1subscript𝑧0subscript𝑧𝑚𝑎𝑥231assignsubscript𝑧𝑚𝑎𝑥superscript𝑐23𝑔\frac{cdt}{ds}=\frac{(1-z/z_{max})^{2/3}}{(1-z_{0}/z_{max})^{1/3}},\hskip 8.53581pt\frac{dz}{ds}=-\sqrt{\left(\frac{1-z/z_{max}}{1-z_{0}/z_{max}}\right)^{2/3}-1},\hskip 8.53581ptz_{max}:=\frac{c^{2}}{3g}. (39)

El la (39) ni havigas dz/dt𝑑𝑧𝑑𝑡dz/dt, kaj la fizikan velon de falo

vfiz(z):=1g00dzdt=c1(1z0/zmax1z/zmax)2/3(=:ctanhξ(z));v_{fiz}(z):=\frac{1}{\sqrt{g_{00}}}\frac{dz}{dt}=-c\sqrt{1-\left(\frac{1-z_{0}/z_{max}}{1-z/z_{max}}\right)^{2/3}}\hskip 8.53581pt(=:-c\,{\rm tanh}\xi(z)); (40)

vidu ke la modulo de vfiz(z)subscript𝑣𝑓𝑖𝑧𝑧v_{fiz}(z) kreskas unuforme de 0 ĝis iu valoro cabsent𝑐\leq c. Se la partiklo ekveturas de z0zmaxsubscript𝑧0subscript𝑧𝑚𝑎𝑥z_{0}\approx z_{max}, ĝi falas kun vfizsubscript𝑣𝑓𝑖𝑧absentv_{fiz}\approx\,konstcabsent𝑐\,\approx-c, la velo de la lumo.

Se ni kalkulas d2z/dt2superscript𝑑2𝑧𝑑superscript𝑡2d^{2}z/dt^{2} kaj postulas dz/dt=0𝑑𝑧𝑑𝑡0dz/dt=0, ni havigas la akcelon de senmova korpo,

d2zdt2=g(1z/zmax)5/3;superscript𝑑2𝑧𝑑superscript𝑡2𝑔superscript1𝑧subscript𝑧𝑚𝑎𝑥53\frac{d^{2}z}{dt^{2}}=-\frac{g}{(1-z/z_{max})^{5/3}}; (41)

vidu ke ties akcelo ne estas la fiksa Newton-a g>0𝑔0g>0, sed estas g/(1|z|/zmax)5/3𝑔superscript1𝑧subscript𝑧𝑚𝑎𝑥53g/(1-|z|/z_{max})^{5/3}, kiu plifortiĝas kun |z|𝑧|z|. Apud z=zmax𝑧subscript𝑧𝑚𝑎𝑥z=z_{max}, la akcelo de falo nefinhaviĝas.

Ni integras dz/dt𝑑𝑧𝑑𝑡dz/dt kaj findas

t(z)=c8g(1z0/zmax)4/3(3ξ+(32+cosh2ξ)sinh2ξ),𝑡𝑧𝑐8𝑔superscript1subscript𝑧0subscript𝑧𝑚𝑎𝑥433𝜉32superscriptcosh2𝜉sinh2𝜉t(z)=\frac{c}{8g}(1-z_{0}/z_{max})^{4/3}\left(3\xi+(\frac{3}{2}+{\rm cosh}^{2}\xi)\,{\rm sinh}2\xi\right), (42)
coshξ(z)=(1z/zmax1z0/zmax)1/3;cosh𝜉𝑧superscript1𝑧subscript𝑧𝑚𝑎𝑥1subscript𝑧0subscript𝑧𝑚𝑎𝑥13{\rm cosh}\xi(z)=\left(\frac{1-z/z_{max}}{1-z_{0}/z_{max}}\right)^{1/3}; (43)

tiu ĉi estas la tempo de falo de z0(0,zmax)subscript𝑧00subscript𝑧𝑚𝑎𝑥z_{0}\in(0,z_{max}) ĝis z(0,z0)𝑧0subscript𝑧0z\in(0,z_{0}). Se gz0<<c2much-less-than𝑔subscript𝑧0superscript𝑐2gz_{0}<<c^{2}, la (42) donas z=z012gt2𝑧subscript𝑧012𝑔superscript𝑡2z=z_{0}-\frac{1}{2}gt^{2}, kiu estas la Newton-a rezulto.

La tuta tempo de falo de test-partiklo, de z=z0<zmax𝑧subscript𝑧0subscript𝑧𝑚𝑎𝑥z=z_{0}<z_{max} al z=0𝑧0z=0 estas

tf(z0)=c8g(3α4sech1α+1α2(2+3α2)),α(z0):=(1z0/zmax)1/3.formulae-sequencesubscript𝑡𝑓subscript𝑧0𝑐8𝑔3superscript𝛼4superscriptsech1𝛼1superscript𝛼223superscript𝛼2assign𝛼subscript𝑧0superscript1subscript𝑧0subscript𝑧𝑚𝑎𝑥13t_{f}(z_{0})=\frac{c}{8g}\left(3\alpha^{4}{\rm sech}^{-1}\alpha+\sqrt{1-\alpha^{2}}(2+3\alpha^{2})\right),\hskip 8.53581pt\alpha(z_{0}):=(1-z_{0}/z_{max})^{1/3}. (44)

Por gz0<<c2much-less-than𝑔subscript𝑧0superscript𝑐2gz_{0}<<c^{2} la (44) donas tf=2z0/gsubscript𝑡𝑓2subscript𝑧0𝑔t_{f}=\sqrt{2z_{0}/g}: estas vere, en la Newton-a gravito tfsubscript𝑡𝑓t_{f} kreskas unuforme kun z0subscript𝑧0z_{0}. Sed en la Einstein-a gravito estas malsame; vidu bildojn 3, kiuj montras tf(z0)subscript𝑡𝑓subscript𝑧0t_{f}(z_{0}). Tie ni vidas kiel la plifortiĝo de la kampo kun la distanco permesas kuriozajn transpasojn.

[Uncaptioned image]

Bildoj 3 Pri la altira kampo de Taub: la unua bildo donas la tempon de falo tfsubscript𝑡𝑓t_{f} (ero=c/(8g)𝑐8𝑔c/(8g)) de korpo kiu ekfalas, komence senmova, de z0subscript𝑧0z_{0} (ero=zmaxsubscript𝑧𝑚𝑎𝑥z_{max}). Vidu ke tf(z0)subscript𝑡𝑓subscript𝑧0t_{f}(z_{0}) malkreskas se z0>0,53subscript𝑧0053z_{0}\!>\!0,53. Sekve, korpo kiu ekfalas de z0>0,53subscript𝑧0053z_{0}>0,53 povas transpasi, kaŭze la pli forta komenca akcelo, aliajn korpojn kiuj ekfalas de z0<0,53subscript𝑧0053z_{0}<0,53. Ekzemple, korpo kiu ekveturas de z0=zmaxsubscript𝑧0subscript𝑧𝑚𝑎𝑥z_{0}=z_{max} atingos z=0𝑧0z=0 post tf=2subscript𝑡𝑓2t_{f}=2 (same tf=c/(4g)subscript𝑡𝑓𝑐4𝑔t_{f}=c/(4g)), preskaŭ samtempe al alia korpo kiu ekveturas de z0=110zmaxsubscript𝑧0110subscript𝑧𝑚𝑎𝑥z_{0}=\frac{1}{10}z_{max}.
La dua bildo prezentas la Newton-an antaŭvidon por la tempo de falo (tf=2z0/gsubscript𝑡𝑓2subscript𝑧0𝑔t_{f}=\sqrt{2z_{0}/g}), kune kun la de Taub
(44), por komparado.

Simpla kalkulo montras ke se g10𝑔10g\approx 10m/s2 (tera gravito) kaj se la partiklo ekveturas apud la maksimuma distanco |z|max=c2/(3g)4subscript𝑧𝑚𝑎𝑥superscript𝑐23𝑔4|z|_{max}=c^{2}/(3g)\approx 4 monat-lumoj, ĝi atingos z=0𝑧0z=0 post tf3subscript𝑡𝑓3t_{f}\approx 3 monatoj, kun velo d|z|/dtc𝑑𝑧𝑑𝑡𝑐d|z|/dt\approx-c. Pli generale, se z0zmaxsubscript𝑧0subscript𝑧𝑚𝑎𝑥z_{0}\approx z_{max} oni havos zmax(4/3)ctfsubscript𝑧𝑚𝑎𝑥43𝑐subscript𝑡𝑓z_{max}\approx(4/3)ct_{f}. Rimarku ke tfsubscript𝑡𝑓t_{f} estas koordinata tempo de falo; la fizika tempo de falo, kiu estas difinata per dtfiz:=g00dtassign𝑑subscript𝑡𝑓𝑖𝑧subscript𝑔00𝑑𝑡dt_{fiz}:=\sqrt{g_{00}}dt, estus zmax/cabsentsubscript𝑧𝑚𝑎𝑥𝑐\approx z_{max}/c se z0zmaxsubscript𝑧0subscript𝑧𝑚𝑎𝑥z_{0}\approx z_{max}.

Ni nun studos la okazojn kun Σ0<0subscriptΣ00\Sigma_{0}<0. Se g<0𝑔0g<0 en (38), ni vidas ke 𝒦(z)𝒦𝑧{\cal K}(z) malkreskas unuforme de 𝒦(0)=192g4/c8𝒦0192superscript𝑔4superscript𝑐8{\cal K}(0)=192g^{4}/c^{8} ĝis 𝒦(±)=0𝒦plus-or-minus0{\cal K}(\pm\infty)=0. Ni vidas, el la (37) kun g<0𝑔0g<0, ke la puŝa metriko de Taub validas de z=0𝑧0z=0 ĝis |z|=𝑧|z|=\infty. Ni domandas, kiel estas la movo de test-partiklo ekveturante kiam t=0𝑡0t=0, komencante senmove de z=z0>0𝑧subscript𝑧00z=z_{0}>0? La geodeziaj ekvacioj donas

cdtds=(1+3gz/c2)2/3(1+3gz0/c2)1/3,dzds=(1+3gz/c21+3gz0/c2)2/31,g:=2πG|Σ0|>0.formulae-sequence𝑐𝑑𝑡𝑑𝑠superscript13superscript𝑔𝑧superscript𝑐223superscript13superscript𝑔subscript𝑧0superscript𝑐213formulae-sequence𝑑𝑧𝑑𝑠superscript13superscript𝑔𝑧superscript𝑐213superscript𝑔subscript𝑧0superscript𝑐2231assignsuperscript𝑔2𝜋𝐺subscriptΣ00\frac{cdt}{ds}=\frac{(1+3g^{\prime}z/c^{2})^{2/3}}{(1+3g^{\prime}z_{0}/c^{2})^{1/3}},\hskip 8.53581pt\frac{dz}{ds}=\sqrt{\left(\frac{1+3g^{\prime}z/c^{2}}{1+3g^{\prime}z_{0}/c^{2}}\right)^{2/3}-1},\hskip 8.53581ptg^{\prime}:=2\pi G|\Sigma_{0}|>0. (45)

Havante dz/dt𝑑𝑧𝑑𝑡dz/dt ni findas, por z=z0𝑧subscript𝑧0z=z_{0},

d2zdt2=g(1+3gz/c2)5/3;superscript𝑑2𝑧𝑑superscript𝑡2superscript𝑔superscript13superscript𝑔𝑧superscript𝑐253\frac{d^{2}z}{dt^{2}}=\frac{g^{\prime}}{(1+3g^{\prime}z/c^{2})^{5/3}}; (46)

ni vidas ke senmova korpo sub la Taub-a puŝa akcelo sentas, ne la fiksa Newton-a gsuperscript𝑔g^{\prime}, sed g/(1+3g|z|/c2)5/3superscript𝑔superscript13superscript𝑔𝑧superscript𝑐253g^{\prime}/(1+3g^{\prime}|z|/c^{2})^{5/3}, kiu malfortiĝas kun la distanco |z|𝑧|z| de la korpo al la fonto.

Ni demandas se, kiel en la altira okazo, denove eblas transpason inter korpoj kiuj ekveturis samtempe, komencante senmove de nesimilaj z𝑧z. Por havi respondon, ni integras dz/dt𝑑𝑧𝑑𝑡dz/dt kaj findas

t(z)=c8g(1+3gz0/c2)4/3(3ξ+(32+cosh2ξ)sinh2ξ),𝑡𝑧𝑐8superscript𝑔superscript13superscript𝑔subscript𝑧0superscript𝑐2433𝜉32superscriptcosh2𝜉sinh2𝜉t(z)=\frac{c}{8g^{\prime}}(1+3g^{\prime}z_{0}/c^{2})^{4/3}\left(3\xi+(\frac{3}{2}+{\rm cosh}^{2}\xi){\rm sinh}2\xi\right), (47)
coshξ(z):=(1+3gz/c21+3gz0/c2)1/3,assigncosh𝜉𝑧superscript13superscript𝑔𝑧superscript𝑐213superscript𝑔subscript𝑧0superscript𝑐213{\rm cosh}\xi(z):=\left(\frac{1+3g^{\prime}z/c^{2}}{1+3g^{\prime}z_{0}/c^{2}}\right)^{1/3}, (48)

kiu estas la pasanta tempo inter la pozicio z0>0subscript𝑧00z_{0}>0 kaj la z>z0𝑧subscript𝑧0z>z_{0}, de la korpo. Kiam ni elektas iu ajn valorojn por g>0superscript𝑔0g^{\prime}>0 kaj por z>0𝑧0z>0, kaj ni studas la kurbon (47) de t𝑡t kontraŭ z0(0,z)subscript𝑧00𝑧z_{0}\in(0,z), ni vidas ke denove la eblo de transpaso okazas. Se gz<<c2much-less-thansuperscript𝑔𝑧superscript𝑐2g^{\prime}z<<c^{2} la (47) donas z=z0+12gt2𝑧subscript𝑧012superscript𝑔superscript𝑡2z=z_{0}+\frac{1}{2}g^{\prime}t^{2}, kiu estas la Newton-a rezulto.

La fizika velo de puŝo estas

vfiz(z):=1g00dzdt=c1(1+3gz0/c21+3gz/c2)2/3(=ctanhξ(z)),assignsubscript𝑣𝑓𝑖𝑧𝑧1subscript𝑔00𝑑𝑧𝑑𝑡annotated𝑐1superscript13superscript𝑔subscript𝑧0superscript𝑐213superscript𝑔𝑧superscript𝑐223absent𝑐tanh𝜉𝑧v_{fiz}(z):=\frac{1}{\sqrt{g_{00}}}\frac{dz}{dt}=c\sqrt{1-\left(\frac{1+3g^{\prime}z_{0}/c^{2}}{1+3g^{\prime}z/c^{2}}\right)^{2/3}}\hskip 8.53581pt(=c\,{\rm tanh}\xi(z)), (49)

kiu kreskas unuforme de 0 (kiam z=z0𝑧subscript𝑧0z=z_{0}) ĝis c𝑐c (kiam z𝑧z\rightarrow\infty).

Resume, la altira kampo de Taub ((37) kun g>0𝑔0g>0) faras la trispacon esti plato kun diko 2|z|max=2c2/(3g)2subscript𝑧𝑚𝑎𝑥2superscript𝑐23𝑔2|z|_{max}=2c^{2}/(3g); des pli malproksime al la fonto, des pli forta estas la kampo. Kontraŭe, la puŝa kampo de Taub ((37) kun g<0𝑔0g<0) ampleksas ĝis |z|=𝑧|z|=\infty; des pli malproksime al la fonto, des pli malforta estas la kampo.

5 Vakuo de Rindler

Ni revenas al la ekvacioj de vakuo (32)–(34). La okazo b=0superscript𝑏0b^{\prime}=0 donas b=𝑏absentb=konst, la (32) estas plenumata, kaj la (33) iĝas plisimple a′′+a2=0superscript𝑎′′superscript𝑎20a^{\prime\prime}+a^{\prime 2}=0, kies generala solvo estas (R𝑅R subskribata signifas Rindler)

eaR(z)=P+Qz,P,Q=konst,formulae-sequencesuperscriptesubscript𝑎𝑅𝑧𝑃𝑄𝑧𝑃𝑄konst{\rm e}^{a_{R}(z)}=P+Qz,\hskip 8.53581ptP,Q={\rm konst}, (50)
ebR=R=konst.superscriptesubscript𝑏𝑅𝑅konst{\rm e}^{b_{R}}=R={\rm konst}. (51)

Simile kiel en sekcio 4, ni havigas la vakuan metrikon de Rindler por surfaca unuforma masdenso Σ0subscriptΣ0\Sigma_{0} sur la plano z=0𝑧0z=0:

dsR2=(1+g|z|c2)2c2dt2dx2dy2dz2,g:=2πGΣ0.formulae-sequence𝑑superscriptsubscript𝑠𝑅2superscript1𝑔𝑧superscript𝑐22superscript𝑐2𝑑superscript𝑡2𝑑superscript𝑥2𝑑superscript𝑦2𝑑superscript𝑧2assign𝑔2𝜋𝐺subscriptΣ0ds_{R}^{2}=\left(1+\frac{g|z|}{c^{2}}\right)^{2}c^{2}dt^{2}-dx^{2}-dy^{2}-dz^{2},\hskip 8.53581ptg:=2\pi G\Sigma_{0}. (52)

Ni unue studas la okazo Σ0subscriptΣ0\Sigma_{0} pozitiva (g>0𝑔0g>0), kiu produktas altiran kampon de akcelo. Kontraŭe al Taub kun Σ0>0subscriptΣ00\Sigma_{0}>0, la altira metriko de Rindler validas de z=0𝑧0z=0 ĝis |z|=𝑧|z|=\infty; en ĉi tiu aspekto la altira kampo de Rindler estas simila al la ordinara Newton-a kampo. Ni konsideras test-partiklon senmovan en z=z0>0𝑧subscript𝑧00z=z_{0}>0 kiam t=0𝑡0t=0, poste ĝi libere falas laŭ la direkto al la plano z=0𝑧0z=0. La geodeziaj ekvacioj donas

cdtds=1+gz0/c2(1+gz/c2)2,dzds=1(1+gz/c21+gz0/c2)2.formulae-sequence𝑐𝑑𝑡𝑑𝑠1𝑔subscript𝑧0superscript𝑐2superscript1𝑔𝑧superscript𝑐22𝑑𝑧𝑑𝑠1superscript1𝑔𝑧superscript𝑐21𝑔subscript𝑧0superscript𝑐22\frac{cdt}{ds}=\frac{1+gz_{0}/c^{2}}{(1+gz/c^{2})^{2}},\hskip 8.53581pt\frac{dz}{ds}=-\sqrt{1-\left(\frac{1+gz/c^{2}}{1+gz_{0}/c^{2}}\right)^{2}}. (53)

Ni integras dz/dt𝑑𝑧𝑑𝑡dz/dt kaj findas

z(t)=c2g((1+gz0c2)sechgtc1).𝑧𝑡superscript𝑐2𝑔1𝑔subscript𝑧0superscript𝑐2sech𝑔𝑡𝑐1z(t)=\frac{c^{2}}{g}\left((1+\frac{gz_{0}}{c^{2}}){\rm sech}\frac{gt}{c}-1\right). (54)

Se gt<<cmuch-less-than𝑔𝑡𝑐gt<<c, ni findas z(t)z012g(1+gz0/c2)t2𝑧𝑡subscript𝑧012𝑔1𝑔subscript𝑧0superscript𝑐2superscript𝑡2z(t)\approx z_{0}-\frac{1}{2}g(1+gz_{0}/c^{2})t^{2}; ĉi tio montras ke la altira kampo de akcelo de Rindler havas formon g(1+g|z|/c2)𝑔1𝑔𝑧superscript𝑐2g(1+g|z|/c^{2}), do ĝi kreskas linie kun |z|𝑧|z|. Se ni faras z=0𝑧0z=0 en (54), ni havigas la tempon tfsubscript𝑡𝑓t_{f} de falo

tf(z0)=2cgsinh1gz02c2.subscript𝑡𝑓subscript𝑧02𝑐𝑔superscriptsinh1𝑔subscript𝑧02superscript𝑐2t_{f}(z_{0})=\frac{2c}{g}{\rm sinh}^{-1}\sqrt{\frac{gz_{0}}{2c^{2}}}. (55)

Vidu ke des pli granda estas la komenca distanco z0subscript𝑧0z_{0}, des pli granda estas tfsubscript𝑡𝑓t_{f}, simile al la Newton-a rezulto; sed kontraŭe al la altira Taub, kiu permesas la transpasojn vidatajn en la bildoj 3. La fizika velo de falo estas

vfiz(z):=1g00dzdt=c1(1+gz/c21+gz0/c2)2(=ctanhgtc);assignsubscript𝑣𝑓𝑖𝑧𝑧1subscript𝑔00𝑑𝑧𝑑𝑡annotated𝑐1superscript1𝑔𝑧superscript𝑐21𝑔subscript𝑧0superscript𝑐22absent𝑐tanh𝑔𝑡𝑐v_{fiz}(z):=\frac{1}{\sqrt{g_{00}}}\frac{dz}{dt}=-c\sqrt{1-\left(\frac{1+gz/c^{2}}{1+gz_{0}/c^{2}}\right)^{2}}\hskip 8.53581pt(=-c\,{\rm tanh}\frac{gt}{c}); (56)

vidu ke |vfiz|subscript𝑣𝑓𝑖𝑧|v_{fiz}| kontinue kreskas dum la falo; ĝi atingas cabsent𝑐\approx c apud z=0𝑧0z=0 se gz0>>c2much-greater-than𝑔subscript𝑧0superscript𝑐2gz_{0}>>c^{2}.

Ni nun studas la okazon Σ0<0subscriptΣ00\Sigma_{0}<0. La (52) kun g<0𝑔0g<0 montras ke g00subscript𝑔00g_{00} estas nula en |z|=zmax:=c2/|g|𝑧subscript𝑧𝑚𝑎𝑥assignsuperscript𝑐2𝑔|z|=z_{max}:=c^{2}/|g|. Test-partiklo, senmova en z0>0subscript𝑧00z_{0}>0 (sed <zmaxabsentsubscript𝑧𝑚𝑎𝑥<z_{max}) kiam t=0𝑡0t=0, estas poste puŝata kontraŭ la direkto al la plano z=0𝑧0z=0, kiel

z(t)=zmax(1(1z0zmax)sechgtc),g:=2πG|Σ0|.formulae-sequence𝑧𝑡subscript𝑧𝑚𝑎𝑥11subscript𝑧0subscript𝑧𝑚𝑎𝑥sechsuperscript𝑔𝑡𝑐assignsuperscript𝑔2𝜋𝐺subscriptΣ0z(t)=z_{max}\left(1-(1-\frac{z_{0}}{z_{max}}){\rm sech}\frac{g^{\prime}t}{c}\right),\hskip 8.53581ptg^{\prime}:=2\pi G|\Sigma_{0}|. (57)

Vidu ke, se gt<<cmuch-less-thansuperscript𝑔𝑡𝑐g^{\prime}t<<c, okazas z(t)z0+12g(1z0/zmax)t2𝑧𝑡subscript𝑧012superscript𝑔1subscript𝑧0subscript𝑧𝑚𝑎𝑥superscript𝑡2z(t)\approx z_{0}+\frac{1}{2}g^{\prime}(1-z_{0}/z_{max})t^{2}; ĉi tio montras ke la puŝa kampo de akcelo de Rindler havas formon g(1|z|/zmax)superscript𝑔1𝑧subscript𝑧𝑚𝑎𝑥g^{\prime}(1-|z|/z_{max}), do ĝi malkreskas kun |z|𝑧|z|. Ni inversigas la (57) kaj havigas la daŭron de movo, de z0>0subscript𝑧00z_{0}>0 ĝis z>z0𝑧subscript𝑧0z>z_{0},

t(z)=cgcosh1(zmaxz0zmaxz).𝑡𝑧𝑐superscript𝑔superscriptcosh1subscript𝑧𝑚𝑎𝑥subscript𝑧0subscript𝑧𝑚𝑎𝑥𝑧t(z)=\frac{c}{g^{\prime}}{\rm cosh}^{-1}\left(\frac{z_{max}-z_{0}}{z_{max}-z}\right). (58)

Vidu ke t𝑡t malkreskas unuforme kun la kresko de z0subscript𝑧0z_{0}, se ni fiksas ĉiujn aliajn variantojn; do la transpasoj kiuj okazas en la puŝa kampo de Taub ne okazas en la puŝa kampo de Rindler. Vidu ankaŭ ke la partiklo atingas z=zmax𝑧subscript𝑧𝑚𝑎𝑥z=z_{max} nur kiam t=𝑡t=\infty. La fizika velo de puŝo estas

vfiz(z):=1g00dzdt=c1(zmaxzzmaxz0)2(=ctanhgtc);assignsubscript𝑣𝑓𝑖𝑧𝑧1subscript𝑔00𝑑𝑧𝑑𝑡annotated𝑐1superscriptsubscript𝑧𝑚𝑎𝑥𝑧subscript𝑧𝑚𝑎𝑥subscript𝑧02absent𝑐tanhsuperscript𝑔𝑡𝑐v_{fiz}(z):=\frac{1}{\sqrt{g_{00}}}\frac{dz}{dt}=c\sqrt{1-\left(\frac{z_{max}-z}{z_{max}-z_{0}}\right)^{2}}\hskip 8.53581pt(=c\,{\rm tanh}\frac{g^{\prime}t}{c}); (59)

vidu ke vfiz(z)subscript𝑣𝑓𝑖𝑧𝑧v_{fiz}(z) kreskas kontinue de 0 en z=z0𝑧subscript𝑧0z=z_{0} ĝis cabsent𝑐\approx c apud z=zmax𝑧subscript𝑧𝑚𝑎𝑥z=z_{max}.

Ni vidas ke la partiklo atingas finhava zmaxsubscript𝑧𝑚𝑎𝑥z_{max} kun finhava velo c𝑐c post nefinhava tempo; ĉi tiu fakto estas simila al la falo de test-partiklo sur la radio de Schwarzschild. Ĝi okazas ĉar g00=(1|z|/zmax)2subscript𝑔00superscript1𝑧subscript𝑧𝑚𝑎𝑥2g_{00}=(1-|z|/z_{max})^{2} etendas al nulo kiam |z|zmax𝑧subscript𝑧𝑚𝑎𝑥|z|\rightarrow z_{max}.

Ni komparu la Taub-an (T) al la Rindler-a (R) kampo:
\bullet la altiraj kampoj, kaj T kaj R, ambaŭ fortiĝas kun la distanco al la fonto;
\bullet la puŝaj kampoj, kaj T kaj R, ambaŭ malfortiĝas kun la distanco al la fonto;
\bullet la puŝa kampo T, kaj la altira kampo R, ambaŭ ampleksas la tutan trispacon <z<𝑧-\infty<z<\infty;
\bullet la altira kampo T, kaj la puŝa kampo R, ambaŭ ampleksas nur la platon zmax<z<zmaxsubscript𝑧𝑚𝑎𝑥𝑧subscript𝑧𝑚𝑎𝑥-z_{max}<z<z_{max}; je T estas zmax=c2/(3g)subscript𝑧𝑚𝑎𝑥superscript𝑐23𝑔z_{max}=c^{2}/(3g), kaj je R estas zmax:=c2/|g|assignsubscript𝑧𝑚𝑎𝑥superscript𝑐2𝑔z_{max}:=c^{2}/|g|. Vidu bildojn 4, kiu komparas la Newton-an potencialon al la Taub-a kaj la Rindler-a log(g00subscript𝑔00\sqrt{g_{00}}).

[Uncaptioned image]

Bildoj 4 Maldekstre, por Σ0>0subscriptΣ00\Sigma_{0}>0 (g>0)𝑔0(g>0), estas la altiraj statikaj potencialoj de Newton (N=z)𝑁𝑧(N=z), de Taub (T=13ln(13z))𝑇13ln13𝑧(T=-\frac{1}{3}{\rm ln}(1-3z)), kaj de Rindler (R=ln(1+z))𝑅ln1𝑧(R={\rm ln}(1+z)), por komparado; vidu ke T nefinhaviĝas en z=1/3𝑧13z=1/3. Ĉi tie ni uzis c=g=1𝑐𝑔1c=g=1.
Dekstre, por Σ0<0subscriptΣ00\Sigma_{0}<0 (g<0)𝑔0(g<0), estas la puŝaj statikaj potencialoj de Newton (N=z)𝑁𝑧(N=-z), de Taub (T=13ln(1+3z))𝑇13ln13𝑧(T=-\frac{1}{3}{\rm ln}(1+3z)), kaj de Rindler (R=ln(1z))𝑅ln1𝑧(R={\rm ln}(1-z)), por komparado; vidu ke R nefinhaviĝas en z=1𝑧1z=1. Ĉi tie ni uzis c=g=1𝑐𝑔1c=-g=1.

Atentu ke la tensoro de Riemann de la metriko de Rindler (52) estas nula; do kelkaj aŭtoroj [1] opiniis ke tiu metriko ne prezentas graviton. Tamen, se la kampoj estas malfortaj, ni vidis ke test-partikloj sub la metriko de Rindler veturas simile al sub la Newton-a gravito (kaj por Σ0>0subscriptΣ00\Sigma_{0}>0, kaj por <0absent0<0); tiu ĉi faris plimulte aŭtoroj [2] opinii ke Rνρσμ=0subscriptsuperscript𝑅𝜇𝜈𝜌𝜎0R^{\mu}_{\,\,\nu\rho\sigma}=0 ne implikas mankon de gravito.

6 Plato kaj vakuo de Taub

Ni nun kunigas la platon kun masdenso ρ0𝜌0\rho\neq 0, kun metrikaj koeficientoj (20) kaj (24), al la ena vakuo de Taub kun (35) kaj (36).

Ni postulas la tri kondiĉojn de kontinuo

aT(h)=a(h)(=0),subscript𝑎𝑇annotated𝑎absent0\displaystyle a_{T}(h)=a(h)\,\,(=0),
aT(h)=a(h)(=13κtan(β+κh)),subscriptsuperscript𝑎𝑇annotatedsuperscript𝑎absent13𝜅tan𝛽𝜅\displaystyle a^{\prime}_{T}(h)=a^{\prime}(h)\,\,(=\frac{1}{3}\kappa{\rm tan}(\beta+\kappa h)), (60)
bT(h)=b(h)(=0)subscript𝑏𝑇annotated𝑏absent0\displaystyle b_{T}(h)=b(h)\,\,(=0)

kaj havigas

r=1,𝑟1\displaystyle r=1,
p=1+κhtan(β+κh),𝑝1𝜅tan𝛽𝜅\displaystyle p=1+\kappa h\,{\rm tan}(\beta+\kappa h), (61)
q=κtan(β+κh);𝑞𝜅tan𝛽𝜅\displaystyle q=-\kappa\,{\rm tan}(\beta+\kappa h);

la kvara kondiĉo de kontinuo, bT(h)=b(h)subscriptsuperscript𝑏𝑇superscript𝑏b^{\prime}_{T}(h)=b^{\prime}(h), rezultas de aT(h)=a(h)subscriptsuperscript𝑎𝑇superscript𝑎a^{\prime}_{T}(h)=a^{\prime}(h), kiel (28). Do ni findas, por z>h𝑧z>h,

eaT(z)=[1κ(zh)tan(β+κh)]1/3,superscriptesubscript𝑎𝑇𝑧superscriptdelimited-[]1𝜅𝑧tan𝛽𝜅13{\rm e}^{a_{T}(z)}=[1-\kappa(z-h){\rm tan}(\beta+\kappa h)]^{-1/3}, (62)
ebT(z)=[1κ(zh)tan(β+κh)]2/3,superscriptesubscript𝑏𝑇𝑧superscriptdelimited-[]1𝜅𝑧tan𝛽𝜅23{\rm e}^{b_{T}(z)}=[1-\kappa(z-h){\rm tan}(\beta+\kappa h)]^{2/3}, (63)

kiuj donas la metrikon de Taub kunatan al la sistemo {β,ρ,h}𝛽𝜌\{\beta,\rho,h\}:

dsT2=[1κ(zh)tan(β+κh)]2/3c2dt2𝑑superscriptsubscript𝑠𝑇2superscriptdelimited-[]1𝜅𝑧tan𝛽𝜅23superscript𝑐2𝑑superscript𝑡2\displaystyle ds_{T}^{2}=[1\!-\!\kappa(z\!-\!h){\rm tan}(\beta\!+\!\kappa h)]^{-2/3}c^{2}dt^{2}
(64)
[1κ(zh)tan(β+κh)]4/3(dx2+dy2)dz2.superscriptdelimited-[]1𝜅𝑧tan𝛽𝜅43𝑑superscript𝑥2𝑑superscript𝑦2𝑑superscript𝑧2\displaystyle-[1\!-\!\kappa(z\!-\!h){\rm tan}(\beta\!+\!\kappa h)]^{4/3}(dx^{2}\!\!+\!dy^{2})-dz^{2}.

Se ni komparas la (64) al la (37) ni havigas la rilaton de la konstanto g𝑔g de akcelo de Taub al la tri parametroj {β,ρ,h}𝛽𝜌\{\beta,\rho,h\} de la plato:

g=κc23tan(β+κh).𝑔𝜅superscript𝑐23tan𝛽𝜅g=\frac{\kappa c^{2}}{3}{\rm tan}(\beta+\kappa h). (65)

Kaj se ni skribus g=2πGΣ𝑔2𝜋𝐺Σg=2\pi G\Sigma, kie ΣΣ\Sigma estus la tuta surfaca masdenso de la sistemo, ni rehavigus Σ=(ρ/κ)Σ𝜌𝜅\Sigma=(\rho/\kappa)tan(β+κh)𝛽𝜅(\beta+\kappa h), kiel en (28).

Vidu ke ekzistas Taub-an solvon por iu ajn kombino {Σ0,ρ,h}subscriptΣ0𝜌\{\Sigma_{0},\rho,h\}. Bildoj 5 kaj 6 montras kelkajn ekzemplojn, kun Σ0>,=,<0\Sigma_{0}>,=,<0.

[Uncaptioned image]

Bildo 5 La potencialo de la fluido (24) kaj de Taub (62) kiel funkcioj de κz𝜅𝑧\kappa z, kun κh=0,4𝜅04\kappa h=0,4. La signo de la derivo a(0)superscript𝑎0a^{\prime}(0) estas la signo de la surfaca masdenso Σ0subscriptΣ0\Sigma_{0}, kaj la signo de la derivo a(h)superscript𝑎a^{\prime}(h) estas la signo de β+κh𝛽𝜅\beta+\kappa h. Ĉiuj derivoj a(z)superscript𝑎𝑧a^{\prime}(z) estas kontinuaj tra z=h𝑧z=h.

aa β=0,6𝛽06\beta\!=\!0,6 ; Σ0>0subscriptΣ00\,\,\Sigma_{0}>0, akcelo ĉiam altira kaj kreskanta, nefinhaviĝas en z=h+𝑧limit-fromz=h+κ1cot(β+κh)superscript𝜅1cot𝛽𝜅\kappa^{-1}{\rm cot}(\beta+\kappa h);

bb β0,4387𝛽04387\beta\!\approx\!0,4387 ; Σ0=0subscriptΣ00\,\,\Sigma_{0}=0, akcelo komence nula, poste kiel en aa;

cc β=0,1𝛽01\beta\!=\!0,1 ; ρh<Σ0<0𝜌subscriptΣ00\,\,-\rho h\!<\!\Sigma_{0}\!<\!0, akcelo komence puŝa (kaŭze Σ0<0subscriptΣ00\Sigma_{0}\!<\!0), poste kiel en aa;

dd β=0𝛽0\beta\!=\!0 ; 2ρh<Σ0<ρh2𝜌subscriptΣ0𝜌\,\,-2\rho h\!<\!\Sigma_{0}\!<\!-\rho h, a(0)=0𝑎00\,\,a(0)\!=\!0, akcelo kiel en cc;

ff β=κh=0,4formulae-sequence𝛽𝜅04\beta\!=\!-\kappa h\!=\!-0,4 ; Σ02ρhsubscriptΣ02𝜌\,\,\Sigma_{0}\!\approx\!-2\rho h, akcelo komence puŝa (kaŭze Σ0<0subscriptΣ00\Sigma_{0}\!<\!0), poste nula por zh𝑧z\!\geq\!h (Lorentz);

gg β=0,8𝛽08\beta\!=\!-0,8 ; Σ0<2ρhsubscriptΣ02𝜌\,\,\Sigma_{0}\!<\!-2\rho h, akcelo ĉiam puŝa (kaŭze la alta valoro de negativa Σ0subscriptΣ0\Sigma_{0}), sed malfortiĝas ĝis z=𝑧z=\infty.

[Uncaptioned image]

Bildo 6 La potencialo (21) de la fluido kaj (63) de Taub, kiel funkcioj de κz𝜅𝑧\kappa z, por κh=0,4𝜅04\kappa h=0,4. La signo de la derivo b(0)superscript𝑏0b^{\prime}(0) estas mala al de β𝛽\beta, kaj la signo de la derivo b(h)superscript𝑏b^{\prime}(h) estas mala al de β+κh𝛽𝜅\beta+\kappa h. Ĉiuj derivoj b(z)superscript𝑏𝑧b^{\prime}(z) estas kontinuaj tra z=h𝑧z=h.

aa (β=0,6),𝛽06(\beta=0,6),\hskip 5.69054pt bb (β0,4387),𝛽04387(\beta\approx 0,4387),\hskip 5.69054pt cc (β=0,1),𝛽01(\beta=0,1),\hskip 5.69054pt kaj dd (β=0),𝛽0(\beta=0), ĉiuj havas b(z)𝑏𝑧b(z) ĉiam malkreskantajn;

ee (β=κh/2=0,2)formulae-sequence𝛽𝜅202(\beta\!=\!-\kappa h/2\!=\!-0,2) havas b(z)𝑏𝑧b(z) komence kreskantan, poste malkreskantan;

ff (β=κh=0,4)formulae-sequence𝛽𝜅04(\beta\!=\!-\kappa h\!=\!-0,4) havas b(z)𝑏𝑧b(z) komence kreskantan, poste nuliĝas por zh𝑧z\!\geq\!h (Lorentz);

gg (β=0,8)𝛽08(\beta\!=\!-0,8) havas b(z)𝑏𝑧b(z) ĉiam kreskantan.

Se β+κh>0𝛽𝜅0\beta+\kappa h>0 (do la (28) faras Σ>0Σ0\Sigma\!>\!0), ni vidas ke la metriko de Taub (64) nefinhaviĝas (g00(g_{00}\rightarrow\infty, gxx0subscript𝑔𝑥𝑥0g_{xx}\rightarrow 0) en la koordinato z=zmax:=h+c2/(6πGΣ)𝑧subscript𝑧𝑚𝑎𝑥assignsuperscript𝑐26𝜋𝐺Σz=z_{max}:=h+c^{2}/(6\pi G\Sigma). Vidu ke zmaxsubscript𝑧𝑚𝑎𝑥z_{max} malkreskas kiam ΣΣ\Sigma kreskas.

Se β+κh0𝛽𝜅0\beta+\kappa h\approx 0 kaj κ(zh)0𝜅𝑧0\kappa(z-h)\approx 0, la koeficiento g00(z)subscript𝑔00𝑧g_{00}(z) de la (64) konduktas al la Newton-a potencialo ϕext(z)subscriptitalic-ϕ𝑒𝑥𝑡𝑧\phi_{ext}(z) de la (9). Fakte, en tiu okazo tan(β+κh)β+κhκΣ/ρ𝛽𝜅𝛽𝜅𝜅Σ𝜌(\beta+\kappa h)\approx\beta+\kappa h\approx\kappa\Sigma/\rho, do

[1κ(zh)tan(β+κh)]1/31+2πGΣc2(zh).superscriptdelimited-[]1𝜅𝑧tan𝛽𝜅1312𝜋𝐺Σsuperscript𝑐2𝑧[1-\kappa(z-h){\rm tan}(\beta+\kappa h)]^{-1/3}\approx 1+\frac{2\pi G\Sigma}{c^{2}}(z-h). (66)

Por malforta kampo eaT(z)1+ϕext(z)/c2{}^{a_{T}(z)}\approx 1+\phi_{ext}(z)/c^{2}, do la Newton-a potencialo estus

ϕext(z)2πGΣ(zh),subscriptitalic-ϕ𝑒𝑥𝑡𝑧2𝜋𝐺Σ𝑧\phi_{ext}(z)\approx 2\pi G\Sigma(z-h), (67)

kiu efekte koincidas kun (9)–(11).

La (64) degeneras al metriko de Lorentz (71) kiam β+κh=0𝛽𝜅0\beta+\kappa h=0. Ni facile komprenas la kialon: kun Σ=0Σ0\Sigma=0, la gravito nuliĝas.

Fine, se π/2<β+κh<0𝜋2𝛽𝜅0-\pi/2<\beta+\kappa h<0, la metriko de Taub (64) estas valebla por h<z<𝑧h<z<-\infty.

Rimarku ke, je la kurboj a,b,c,d𝑎𝑏𝑐𝑑a,b,c,d de la bildo 5, la gradiento aT(z)superscriptsubscript𝑎𝑇𝑧a_{T}^{{}^{\prime}}(z) estas pozitiva kaj ĉiam kreskanta; ni refindas ĉi tie la nekomfortan konduton de la altira kampo de Taub (Σ>0Σ0\Sigma\!>\!0), kiu estas des pli forta des pli malproksime al la fonto, ĝis zmaxsubscript𝑧𝑚𝑎𝑥z_{max}.

7 Plato kaj vakuo de Rindler

Ni nun kunigas la metrikon de fluido, (20) kaj (24), al la metriko de vakuo de Rindler, (50) kaj (51). Ni postulas la tri kondiĉojn de kontinuo

aR(h)=a(h)(=0),subscript𝑎𝑅annotated𝑎absent0\displaystyle a_{R}(h)=a(h)\,\,(=0),
aR(h)=a(h)(=13κtan(β+κh)),subscriptsuperscript𝑎𝑅annotatedsuperscript𝑎absent13𝜅tan𝛽𝜅\displaystyle a^{\prime}_{R}(h)=a^{\prime}(h)\,\,(=\frac{1}{3}\kappa\,{\rm tan}(\beta+\kappa h)), (68)
bR(h)=b(h)(=0),subscript𝑏𝑅annotated𝑏absent0\displaystyle b_{R}(h)=b(h)\,\,(=0),

kaj havigas

P=113κhtan(β+κh),Q=13κtan(β+κh),R=1;formulae-sequence𝑃113𝜅tan𝛽𝜅formulae-sequence𝑄13𝜅tan𝛽𝜅𝑅1P=1-\frac{1}{3}\kappa h\,{\rm tan}(\beta+\kappa h),\hskip 14.22636ptQ=\frac{1}{3}\kappa\,{\rm tan}(\beta+\kappa h),\hskip 14.22636ptR=1; (69)

la metriko de Rindler kunigata al sistemo {Σ0,ρ,h}subscriptΣ0𝜌\{\Sigma_{0},\rho,h\} do estas, por |z|>h𝑧|z|>h,

dsR2=[1+13κ(|z|h)tan(β+κh)]2c2dt2dx2dy2dz2.𝑑superscriptsubscript𝑠𝑅2superscriptdelimited-[]113𝜅𝑧tan𝛽𝜅2superscript𝑐2𝑑superscript𝑡2𝑑superscript𝑥2𝑑superscript𝑦2𝑑superscript𝑧2ds_{R}^{2}=[1+\frac{1}{3}\kappa(|z|-h){\rm tan}(\beta+\kappa h)]^{2}c^{2}dt^{2}-dx^{2}-dy^{2}-dz^{2}. (70)

Se ni komparas la (70) al la (52), ni findas ke la Rindler-a konstanto de akcelo g𝑔g denove estas g=(κc2/3)𝑔𝜅superscript𝑐23g=(\kappa c^{2}/3)tan(β+κh)=2πGΣ𝛽𝜅2𝜋𝐺Σ(\beta+\kappa h)=2\pi G\Sigma, kiel en la Taub-a okazo (65).

Se 0β+κh<π/20𝛽𝜅𝜋20\leq\beta+\kappa h<\pi/2, do Σ>0Σ0\Sigma\!>\!0 kaj g>0𝑔0g\!>\!0, la koeficiento g00subscript𝑔00g_{00} estas fizike bona por |z|(h,)𝑧|z|\in(h,\infty). Sed se β+κh<0𝛽𝜅0\beta+\kappa h<0, do Σ<0Σ0\Sigma\!<\!0 kaj g<0𝑔0g\!<\!0, la koeficiento g00subscript𝑔00g_{00} nuliĝas en la plano z=zmax:=h+3κ1cot|β+κh|=h+c2/|g|𝑧subscript𝑧𝑚𝑎𝑥assign3superscript𝜅1cot𝛽𝜅superscript𝑐2𝑔z=z_{max}:=h+3\kappa^{-1}{\rm cot}|\beta+\kappa h|=h+c^{2}/|g|. Vidu ke en la limo {β+κh,κ(zh)}0𝛽𝜅𝜅𝑧0\{\beta+\kappa h,\kappa(z-h)\}\approx 0 la g00subscript𝑔00g_{00} de Rindler (70) koincidas kun la g00subscript𝑔00g_{00} de Taub (64), do denove ni havigas la potencialo ϕext(z)subscriptitalic-ϕ𝑒𝑥𝑡𝑧\phi_{ext}(z) de Newton (9).

En ĉi tiu studo de Rindler ni ne postulis ke la derivoj gxx,zsubscript𝑔𝑥𝑥𝑧g_{xx,z} e gyy,zsubscript𝑔𝑦𝑦𝑧g_{yy,z} estu kontinuaj tra la surfaco z=h𝑧z=h. Se ni postulas b(h)=bR(=0)superscript𝑏annotatedsubscriptsuperscript𝑏𝑅absent0b^{\prime}(h)=b^{\prime}_{R}(=0), ni havigas en (28) la kondiĉon β+κh=0𝛽𝜅0\beta+\kappa h=0, do Σ=0Σ0\Sigma\!=\!0. Tiuokaze la metriko de Rindler (70) degeneras al la de Lorentz,

ds2=c2dt2dx2dy2dz2.𝑑superscript𝑠2superscript𝑐2𝑑superscript𝑡2𝑑superscript𝑥2𝑑superscript𝑦2𝑑superscript𝑧2ds^{2}=c^{2}dt^{2}-dx^{2}-dy^{2}-dz^{2}. (71)

Ni ripetu, la nura metriko de Rindler kiu perfekte kuniĝas (kun gμνsubscript𝑔𝜇𝜈g_{\mu\nu} kaj gμν,ρsubscript𝑔𝜇𝜈𝜌g_{\mu\nu,\rho} kontinuaj) al sistemo {Σ0,ρ,h}subscriptΣ0𝜌\{\Sigma_{0},\rho,h\} estas la metriko de Lorentz, kaj la kondiĉo β+κh=0𝛽𝜅0\beta+\kappa h=0, do Σ=0Σ0\Sigma=0, estas postulata.

Sistemoj {Σ0,ρ,h}subscriptΣ0𝜌\{\Sigma_{0},\rho,h\} kun β+κh=0𝛽𝜅0\beta+\kappa h=0 estas atentintaj. La koeficientoj (24) kaj (21), rilataj al la plato, simpliĝas al

ea(z)=1+13sin2κ(hz)(sin2κ(hz))porβ=κh,superscripte𝑎𝑧113superscriptsin2𝜅𝑧superscriptsin2𝜅𝑧por𝛽𝜅{\rm e}^{a(z)}=1+\frac{1}{3}{\rm sin}^{2}\kappa(h-z){\cal F}\left({\rm sin}^{2}\kappa(h-z)\right)\hskip 5.69054pt{\rm por}\hskip 5.69054pt\beta=-\kappa h, (72)
eb(z)=cos2/3κ(hz)porβ=κh.superscripte𝑏𝑧superscriptcos23𝜅𝑧por𝛽𝜅{\rm e}^{b(z)}={\rm cos}^{2/3}\kappa(h-z)\hskip 5.69054pt{\rm por}\hskip 5.69054pt\beta=-\kappa h. (73)

Ni kalkulu Σ0subscriptΣ0\Sigma_{0} kiam β=κh𝛽𝜅\beta=-\kappa h, uzante (31) kaj (72):

Σ0=3ρκtanκh(1+13tan2κh[1+13sin2κh(sin2κh)]1),porβ=κh.formulae-sequencesubscriptΣ03𝜌𝜅tan𝜅113superscripttan2𝜅superscriptdelimited-[]113superscriptsin2𝜅superscriptsin2𝜅1por𝛽𝜅\Sigma_{0}=-\frac{3\rho}{\kappa{\rm tan}\kappa h}\left(1+\frac{1}{3}{\rm tan}^{2}\kappa h-[1+\frac{1}{3}{\rm sin}^{2}\kappa h{\cal F}({\rm sin}^{2}\kappa h)]^{-1}\right),\hskip 2.84526pt{\rm por}\hskip 2.84526pt\beta=-\kappa h. (74)

Bildo 7 montras kiel Σ0/(2ρh))\Sigma_{0}/(2\rho h)) ŝanĝas kun κh𝜅\kappa h. Vidu ke Σ0<0subscriptΣ00\Sigma_{0}<0 por ĉiu κh>0𝜅0\kappa h>0; tiu montras ke ankaŭ en generala relativeco nur negativaj masoj povas malfortigi la graviton de la pozitiva ρ𝜌\rho. Speciale vidu ke, en la limo κh0𝜅0\kappa h\rightarrow 0, okazas Σ02ρhsubscriptΣ02𝜌\Sigma_{0}\rightarrow-2\rho h; tiu konfirmas ke nur la platoj kun tuta masdenso Σ0+2ρh=0subscriptΣ02𝜌0\Sigma_{0}+2\rho h=0 ampleksas al la vakuo kiel Lorentz.

[Uncaptioned image]

Bildo 7 La kurbo estas solvo de (74) kaj donas la duopojn {Σ0/(2ρh),κhsubscriptΣ02𝜌𝜅\Sigma_{0}/(2\rho h),\kappa h} kiuj produktas metrikon de Lorentz (71) ekstere la plato. Por κh<1𝜅1\kappa h<1 okazas Σ02ρhsubscriptΣ02𝜌\Sigma_{0}\approx-2\rho h, kiu estas la Newton-a kondiĉo. Sed por kreskanta κh𝜅\kappa h, bezonas Σ0subscriptΣ0\Sigma_{0} esti pli kaj pli negativan, por neŭtraligi la graviton de 2ρh2𝜌2\rho h.

8 Komentarioj

La metriko de Taub estas ofte simpligata al g00=z2/3,gxx=gyy=z4/3formulae-sequencesubscript𝑔00superscript𝑧23subscript𝑔𝑥𝑥subscript𝑔𝑦𝑦superscript𝑧43g_{00}=z^{-2/3},\,\,g_{xx}=g_{yy}=-z^{4/3}, anstataŭ sub la generala formo (35), (36). Tio simpligata formo kunrespondas al nia r=1,p=0,q=1formulae-sequence𝑟1formulae-sequence𝑝0𝑞1r=1,p=0,q=1, kiu kunrespondas al tuta masdenso ΣΣ\Sigma sufiĉe negativa. Tamen, en sekcio 6, bildoj 5 kaj 6, ni pruvis ke la (generala) metriko de Taub permesas ĉiu valoro de <Σ0<subscriptΣ0-\infty<\Sigma_{0}<\infty.

Ni povus anstataŭigi Σ0subscriptΣ0\Sigma_{0} \leftrightarrow plato kun unuforma voluma masdenso ρ0subscript𝜌0\rho_{0}, kaj 2h02subscript02h_{0} dike. Tiel ni eliminus la surfacan masdenson sur la plano z=0𝑧0z=0, kaj okazigus ϕsuperscriptitalic-ϕ\phi^{\prime} kaj psuperscript𝑝p^{\prime} esti kontinuaj en la nova regiono. Ni kredas ke la novaj premoj kaj la novaj potencialoj estus similaj al la de ĉi tiu artikolo.

9 Dankoj kaj helpo

Ni kore dankas al kreintoj de Maple, Corel, PCTeX, eps.fig, kiu multe simpligis la kalkulojn kaj la montradon de ĉi tiu verko. Same al ekipoj de Microsoft kaj arxiv.org.
\bullet Uma versão concisa deste artigo, em português, está disponível por e-mail; peça ao autor.

References

  • [1] \bullet J L Synge, Relativity: the general theory (North-Holland, Amsterdam, 1960); vidu paĝoj IX-X
    \bullet E A Desloge, Nonequivalence of a uniformly accelerating reference frame and a frame at rest in a uniform gravitational field, Am J Phys 57 (1989) 1121-1125; vidu la 1ansuperscript1𝑎𝑛1^{an} kay la 2ansuperscript2𝑎𝑛2^{an} paragrafon de Introduction
  • [2] Vidu aludojn 2 (4 aludoj) kaj 3 (8 aludoj) de Desloge [1]
  • [3] \bullet A H Taub, Isentropic hydrodynamics in plane symmetric space-times, Phys Rev 103 (1956) 454-467
    \bullet A H Taub, Approximate solutions of the Einstein equations for isentropic motions of plane-symmetric distributions of perfect fluids, Phys Rev 107 (1957) 884-900
    \bullet W Israel, Singular hypersurfaces and thin shells in general relativity, Nuovo Cimento 46 B (1966) 1-14
    \bullet J Horský, The gravitational field of planes in general relativity, Czech J Phys B 18 (1968) 569-583
    \bullet A Vilenkin, Gravitational field of vacuum domain walls and strings, Phys Rev D 23 (1981) 852-857
    \bullet M L Bedran, M O Calvão, I D Soares kaj F M Paiva, Taub’s plane-symmetric vacuum spacetime reexamined, Phys Rev D 55 (1977) 3431-3439; gr-qc/9608058
    \bullet M F A Silva, A Wang kaj N O Santos, On the sources of static plane symmetric vacuum space-times, Phys Letters A 24 (1998) 462-466
    \bullet P Jones kaj L Wanex, Exact solution for the metric components of constant acceleration, physics/0409113
  • [4] \bullet J Horský kaj J Novotný, The exact static exterior and interior metric of a thick plane plate, J Phys A (Gen Phys) 2 (1969) 251-256
    \bullet J Horský kaj M Horská, An inhomogeneous thick plate in general relativity, Acta Phys Polonica B6 (1975) 171-172
    \bullet R M Avakyan kaj I Horský, Gravitational field of a flat uniform disk, Astrofizika 11 (1975) 689-697 (ruslingve, Akademio de Sciencoj de Armenio); anglalingve en Sov Astrophys J 11 (1975) 454-459, de Plenum Pub Corp
    \bullet K A Bronnikov kaj M A Kovalchuk Properties of static fluid cylinders and plane layers in general relativity, Gen Rel Grav 11 (1979) 343-355
    \bullet C B Collins, Static relativistic perfect fluids with spherical, plane, or hyperbolic symmetry, J Math Phys 26 (1985) 2268-2274
    \bullet J Novotný, J Kučera kaj J Horský, On the gravitational field of a plane plate in general relativity, Gen Rel Grav 19 (1987) 1195-1201
    \bullet A D Dolgov kaj I B Khriplovitch, Does a static solution exist for a gravitating planar wall?, Gen Rel Grav 21 (1989) 13-16
    \bullet B Jensen kaj J Kučera, A reinterpretation of the Taub singularity, Phys Letters A 195 (1994) 111-115; gr-qc/9406035
    \bullet R M Avakyan, E V Chubaryan kaj A H Yeranyan, ”Homogeneous” gravitational field in general relativity?, gr-qc/0102030
    \bullet D Vogt kaj P S Letelier, New models of general relativistic static thick disks, gr-qc/0501103