Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem

Περ\acctonosιληψη.

Ιν τηις παπερ, ωε ρεςονςτρυςτ Ευςλιδ´ς τηεορψ οφ ςιμιλαρ τριανγλες, ας δεελοπεδ ιν Βοοϰ ῞Ι οφ τηε Ελεμεντς, αλονγ ωιτη ιτς 20τη-ςεντυρψ ςουντερπαρτς, φορμυλατεδ ωιτηιν τηε ςψςτεμς οφ Ηιλβερτ, Βιρϰηοφφ, Βορςυϰ ανδ Σζμιελεω, Μιλλμαν ανδ Παρϰερ, ας ωελλ ας Ηαρτςηορνε. Ιν τηε φιναλ ςεςτιονς, ωε πρεςεντ ρεςεντ δεελοπμεντς ςονςερνινγ νον-Αρςηιμεδεαν φιελδς ανδ μεςηανιζεδ προοφς.

Τηαλες´ τηεορεμ (῞Ι.2) ςερες ας τηε ρεφερενςε ποιντ ιν ουρ ςομπαριςονς. Ιτ φορμς τηε βαςις οφ Ευςλιδ´ς ςψςτεμ ανδ φολλοως φρομ ῞Ι.1—τηε ονλψ προποςιτιον ωιτηιν τηε τηεορψ οφ ςιμιλαρ τριανγλες τηατ εξπλιςιτλψ αππλιες τηε δεφινιτιον οφ προπορτιον.

Ινςτεαδ οφ τηε ανςιεντ προπορτιον, μοδερν ςψςτεμς αδοπτ τηε αριτημετις οφ λινε ςεγμεντς ορ ρεαλ νυμβερς. Αςςορδινγλψ, τηεψ αδοπτ οτηερ προποςιτιονς φρομ Ευςλιδ´ς Βοοϰ ῞Ι, ςυςη ας ῞Ι.4, ῞Ι.6, ορ ῞Ι.9, ας α βαςις.

Ιν § 10, ωε πρεςεντ α ςψςτεμ τηατ, ωηιλε μεετινγ μοδερν ςριτερια οφ ριγορ, ρεςονςτρυςτς Ευςλιδ´ς τηεορψ ανδ μιμιςς ιτς δεδυςτιε ςτρυςτυρε, βεγιννινγ ωιτη ῞Ι.1. Τηις ςψςτεμ εξτενδς το αυτοματεδ προοφς οφ Ευςλιδ´ς προποςιτιονς φρομ Βοοϰ ῞Ι.

Σψςτεμς ρελψινγ ον ρεαλ νυμβερς προιδε τηε φουνδατιον φορ τριγονομετρψ ας αππλιεδ ιν μοδερν ματηεματιςς. Ιν § 9, ωε προε Τηαλες´ τηεορεμ ιν γεομετρψ οερ τηε ηψπερρεαλ νυμβερς. Θυςτ ας Ηιλβερτ μαναγεδ το προε Τηαλες´ τηεορεμ ωιτηουτ ρεφερενςινγ τηε Αρςηιμεδεαν αξιομ, ςο δο ωε βψ αππλψινγ τηε αριτημετις οφ τηε νον-Αρςηιμεδεαν φιελδ οφ ηψπερρεαλ νυμβερς.

Κεψωορδς: Τηαλες´ τηεορεμ, 20τη-ςεντυρψ φουνδατιονς οφ γεομετρψ, τηε Ελεμεντς, μεςηανιςαλ προοφς

Ιντερπρετατινγ Τηαλες´ Τηεορεμ ανδ Ευςλιδεαν Προπορτιον

1. Τηαλες´ τηεορεμ, αλςο ϰνοων ας τηε ιντερςεπτ τηεορεμ ορ τηε φυνδαμενταλ τηεορεμ οφ προπορτιοναλιτψ, πλαψς α ςεντραλ ρολε ιν Ευςλιδ´ς τηεορψ οφ ςιμιλαρ φιγυρες, ας δεελοπεδ ιν Βοοϰ ῞Ι οφ τηε Ελεμεντς [fitz2008]. Τηε φιρςτ προποςιτιον οφ τηις βοοϰ, ῞Ι.1, ςτατες τηατ τριανγλες ωιτη τηε ςαμε ηειγητ αρε το εαςη οτηερ ας τηειρ βαςες. Προποςιτιον ῞Ι.2 ις ωηατ ηας βεεν ρεφερρεδ το ας Τηαλες´ τηεορεμ ςινςε τηε 19τη ςεντυρψ. Προποςιτιονς ῞Ι.4–7 ουτλινε τηε ςριτερια φορ ςιμιλαρ τριανγλες, ωιτη ῞Ι.4 ςτατινγ τηατ ιν εχυιανγυλαρ τριανγλες, ςορρεςπονδινγ ςιδες αρε προπορτιοναλ.

Ιν μοδερν ρεςονςτρυςτιονς οφ Ευςλιδ´ς τηεορψ οφ ςιμιλαρ φιγυρες, Προποςιτιον ῞Ι.4 ις ςρυςιαλ βεςαυςε ιτ φορμς τηε φουνδατιον οφ τριγονομετρψ. Ηοωεερ, φορ τηε ρεαςονς εξπλαινεδ βελοω, μοδερν γεομετρψ ηας αβανδονεδ τηε ανςιεντ ςονςεπτ οφ προπορτιον. Τηερεφορε, τηε γενεραλ οβϑεςτιε ις το ρεεςταβλιςη ῞Ι.4 ον γρουνδς ινδεπενδεντ οφ Ευςλιδεαν προπορτιον ας δεφινεδ ιν Βοοϰ ῞ οφ τηε Ελεμεντς.

2. Ευςλιδεαν προπορτιον ις τηε μοςτ ςιγνιφιςαντ ανςιεντ Γρεεϰ τηεορψ τρανςμιττεδ το εαρλψ μοδερν ματηεματιςς. Ιν ςοντραςτ το Ευςλιδεαν ριγορ, εαρλψ μοδερν ματηεματιςιανς αππλιεδ ιτ ιν υνορτηοδοξ ωαψς. Αλτηουγη γοερνεδ βψ τηε Αρςηιμεδεαν αξιομ, τηε τηεορψ ωας αππλιεδ το βοτη ςτανδαρδ ανδ ινφινιτεςιμαλ τριανγλες.

Ιτ λαιδ τηε φουνδατιονς φορ εαρλψ μοδερν οπτιςς, μεςηανιςς, ανδ τηε αδανςεμεντς οφ 17τη-ςεντυρψ ςαλςυλυς. ῞ιεωεδ φρομ τηε περςπεςτιε οφ ματηεματιςαλ τεςηνιχυες, Νεωτον´ς Πρινςιπια ρεπρεςεντς α ςψντηεςις οφ Ευςλιδεαν προπορτιον ανδ ινφινιτεςιμαλς.

Ιν ςοντεμποραρψ ματηεματιςς, τριγονομετρψ ενςοδες τηε Ευςλιδεαν τηεορψ οφ ςιμιλαρ τριανγλες. ῝οντραρψ το τηε ωιδεςπρεαδ ιεω αδανςεδ βψ 20τη-ςεντυρψ ςτρυςτυραλιςμ ιν τηε πηιλοςοπηψ οφ ματηεματιςς, τριγονομετρψ ις α παρτ οφ μοδερν ςαλςυλυς τηατ δοες νοτ δεριε ςολελψ φρομ τηε αξιομς οφ ρεαλ νυμβερς.

3. Ευςλιδεαν προπορτιον ανδ ςαλςυλυς ςονεργε ιν δετερμινινγ τηε δεριατιε οφ $\sin x$. Το τηις ενδ, τηε φολλοωινγ τριγονομετρις ιδεντιτψ ις εςςεντιαλ:

$$\sin(x+h)-\sin x=2\sin\frac{h}{2}\cos(x+\frac{h}{2}),$$

ωηιςη ρεςτς ον Ευςλιδεαν πρινςιπλες οφ ςιμιλαρ τριανγλες.

Φυρτηερμορε, εαλυατινγ τηε λιμιτ

$$\lim\limits_{h\rightarrow 0}\frac{\sin h}{h}$$

αλςο νεςεςςιτατες ρεφερενςε το Ευςλιδεαν γεομετρψ.

Μορεοερ, τριγονομετρψ, ας αππλιεδ ιν ςαλςυλυς, ρεχυιρες τηε ραδιαν μεαςυρε οφ ανγλες, ωηιςη, ιν τυρν, ρελιες ον τηε φιναλ προποςιτιον οφ Ευςλιδ´ς Βοοϰ ῞Ι.

Βαςεδ ον τηεςε φουνδατιονς, ςαλςυλυς τεςηνιχυες, ςυςη ας δεριατιες ανδ ποωερ ςεριες, αρε αππλιεδ το τριγονομετρις φυνςτιονς [blaszczyk2025].

4. Νοωαδαψς, Ευςλιδεαν προπορτιον, ιν α μορε αςςεςςιβλε φορμ, ις ςομμονλψ ενςουντερεδ ιν ςςηοολ ματηεματιςς ορ ηιςτοριςαλ ςοντεξτς. Ιτ ις τψπιςαλλψ εξπρεςςεδ υςινγ φραςτιονς ρατηερ τηαν ιτς οριγιναλ φορμυλατιον. Ιν φαςτ, τηε φουνδατιοναλ αςηιεεμεντ οφ Δεςςαρτες´ Λα Γέομέτριε (1637) [descartes1637] ωας τηε τρανςφορματιον οφ προπορτιον ιντο τηε αριτημετις οφ λινε ςεγμεντς τηρουγη τηε ιμπλιςιτ ρυλε [blaszczyk2024]:

$$a:b::c:d\Rightarrow a=b\cdot{\frac{c}{d}}.$$

Ιν α δεφινιτιον οφ ςορτς, Δεςςαρτες ιντροδυςεδ τηε προδυςτ ανδ διιςιον οφ λινε ςεγμεντς ον τηε ερψ φιρςτ παγες οφ ηις εςςαψ τηρουγη α διαγραμ: γιεν $AB=1$, τηε λινε $EB$ ις τηε προδυςτ οφ $DB$ ανδ $CB$· ςιμιλαρλψ, $CB$ ις τηε ρεςυλτ οφ διιδινγ $EB$ βψ $DB$· ςεε Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem.

Οβιουςλψ, τηεςε δεφινιτιονς αρε νοτ ριγορους βψ μοδερν ςτανδαρδς. Ρατηερ, τηεψ ςαν βε ιντερπρετεδ ας αν αππλιςατιον οφ Τηαλες´ τηεορεμ: ινςτεαδ οφ τηε προπορτιον $DB:1::EB:CB$, Δεςςαρτες ιντροδυςες α νοελ οπερατιονς, ναμελψ $EB=DB\cdot CD$ ανδ $BC=\frac{EB}{DB}$.

Τηρουγηουτ Λα Γέομέτριε, τηεςε οπερατιονς, αλονγ ωιτη τηε αδδιτιον οφ λινε ςεγμεντς, ςατιςφψ τηε λαως οφ αν ορδερεδ φιελδ. Τηεςε ρυλες ωερε αππλιεδ ιν ματηεματιςς ιμπλιςιτλψ υντιλ τηε ενδ οφ τηε 19τη ςεντυρψ ωηεν Ηιλβερτ ιντροδυςεδ τηε αξιομς οφ αν ορδερεδ φιελδ [ref_DH99, hilbert1900].

Τηυς, αλονγςιδε τριγονομετρψ – πρεςεντεδ ειτηερ ιν ελεμενταρψ φορμ ορ ας ποωερ ςεριες – Ευςλιδεαν προπορτιον ρεςονατες ιν μοδερν ςαλςυλυς τηρουγη τηε λαως οφ αν ορδερεδ φιελδ.

Σχηµα 0. Λα Γέομέτριε, π. 298 (λεφτ). Αν ιντερπρετατιον οφ Δεςςαρτες´ δεφινιτιον (ριγητ)

4. Μοριτζ Παςςη´ς ῞ορλεςυνγεν ϋβερ Νευερε Γεομετριε (1882) [pasch1882] ινιτιατεδ τηε προςεςς οφ εςταβλιςηινγ Ευςλιδεαν γεομετρψ ον νεω φουνδατιονς. Ηιλβερτ´ς Γρυνδλαγεν δερ Γεομετριε ανδ οτηερ 20τη-ςεντυρψ ςψςτεμς τηατ φολλοωεδ αλςο ςουγητ το ρεςονςτρυςτ τηε Ευςλιδεαν τηεορψ οφ ςιμιλαρ φιγυρες ωιτηιν τηεςε νεω φραμεωορϰς.

Τηε ανςιεντ ςονςεπτ οφ προπορτιον ωας αβανδονεδ, γιινγ ριςε το τωο γενεραλ ςτρατεγιες: ονε βαςεδ ον τηε αριτημετις οφ λινε ςεγμεντς ανδ τηε οτηερ ον τηε προπερτιες οφ ρεαλ νυμβερς, υνδερςτοοδ ας αν ορδερεδ φιελδ ωιτη ςομπλετενεςς.

Τηε αριτημετις οφ λινε ςεγμεντς ις ινςπιρεδ βψ Δεςςαρτες´ αριτημετις. Ινδεεδ, ινςτεαδ οφ Δεςςαρτες´ αρβιτραρψ ανγλε $\angle DBE$, ονε ςαν υςε α ριγητ ανγλε ωηιλε αδοπτινγ Δεςςαρτες´ δεφινιτιονς· ςεε Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem ορ Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem. Ιν τηις φορμυλατιον, τηε ρυλες οφ αν ορδερεδ φιελδ ςαν βε ϑυςτιφιεδ ωιτηιν Ευςλιδεαν προπορτιον· ςεε § 3 βελοω.

Ηοωεερ, ωηιλε Δεςςαρτες ιντροδυςεδ ορδερεδ φιελδ αριτημετις βαςεδ ον τηε ανςιεντ ςονςεπτ οφ προπορτιον, ναμελψ,

$$a\cdot d=c\cdot b\Leftrightarrow_{df}a:b::c:d,$$

μοδερν γεομετρψ ςεεϰς το ρεπλιςατε ανςιεντ προπορτιονς τηρουγη τηε λαως οφ αν ορδερεδ φιελδ. Ιν ςοντεμποραρψ φραμεωορϰς, Ευςλιδεαν προπορτιον ις ρεςοερεδ ας τηε προδυςτ οφ λινε ςεγμεντς:

$$a:b=c:d\Leftrightarrow_{df}a\cdot d=c\cdot b,$$

ορ ωιτηιν τηε αριτημετις οφ ρεαλ νυμβερς:

$$a:b=c:d\Leftrightarrow_{df}\frac{a}{b}=\frac{c}{d}.$$

Βελοω, ωε εξαμινε αριατιονς οφ τηε φιρςτ αππροαςη βψ διςςυςςινγ τηε ςψςτεμς οφ Ηιλβερτ ανδ Ηαρτςηορνε ιν §§ 4 ανδ 5, ρεςπεςτιελψ. Ιν τηις αππροαςη, ας ιν Ευςλιδ ανδ Δεςςαρτες, $a,b,c,d$ ςτανδ φορ λινε ςεγμεντς.

Τηε ςεςονδ ςτρατεγψ ρελιες ον ρεαλ νυμβερς ανδ ςονςιδερς ρελατιονςηιπς βετωεεν τηε λενγτης οφ λινε ςεγμεντς, τηατ ις, ρεαλ νυμβερς αςςιγνεδ το λινε ςεγμεντς βαςεδ ον αξιομς ορ ςοπηιςτιςατεδ αργυμεντς.

Γεομετρψ δεελοπεδ ιν μαινςτρεαμ ματηεματιςς ιντερπρετς Ευςλιδεαν γεομετρψ ωιτηιν τηε ςο-ςαλλεδ Ευςλιδεαν ςπαςες $\mathbb{R}^{n}$, ωιτη $\mathbb{R}^{2}$ ςερινγ ας τηε μοδελ εξαμπλε οφ τηε Ευςλιδεαν πλανε. Τηις αππροαςη ειτηερ ινςορπορατες α φορμ οφ ςομπλετενεςς φορ ρεαλ νυμβερς ιντο τηε αξιομς οφ γεομετρψ ορ αςςυμες α βιϑεςτιον βετωεεν α γεομετρις λινε ανδ τηε ρεαλ νυμβερς. Το βε ςλεαρ, τηις αππροαςη ςεεϰς το ϑυςτιφψ, τηρουγη φουνδατιοναλ ςτυδιες, ωηατ ρεαλλψ ηαππενεδ ωηεν 20τη-ςεντυρψ ματηεματιςς εςταβλιςηεδ ιτς φουνδατιονς ον ρεαλ νυμβερς.

Βελοω, ωε αδδρεςς ρεαλ-νυμβερς αππροαςηες βψ διςςυςςινγ τηε ςψςτεμς οφ Βιρϰηοφφ ανδ Μιλλμαν–Παρϰερ ιν §§ 7 ανδ 8, ρεςπεςτιελψ. Ιν § 6, ωε διςςυςς τηε ςψςτεμ οφ Βορςυϰ–Σζμιελεω, ωηιςη φορμς α βριδγε βετωεεν ςψντηετις, Ηιλβερτ-ςτψλε γεομετρψ ανδ γεομετρψ βαςεδ ον ρεαλ νυμβερς.

Ευςλιδ´ς τηεορψ οφ προπορτιον ρελιες ον τηε Αρςηιμεδεαν αξιομ, ωηιςη ις εξπλιςιτλψ ινςλυδεδ ας Δεφινιτιον 4 ιν Βοοϰ ῞. Ηιλβερτ´ς αριτημετις οφ λινε ςεγμεντς δοες νοτ ρεφερενςε τηε Αρςηιμεδεαν αξιομ. Ον τηε οτηερ ηανδ, αππροαςηες βαςεδ ον ρεαλ νυμβερς δο ρελψ ον τηις αξιομ, ας τηε ρεαλ νυμβερς φορμ τηε λαργεςτ Αρςηιμεδεαν φιελδ. Ιν § 9, ωε πρεςεντ α προοφ οφ Τηαλες´ τηεορεμ βαςεδ ον τηε αριτημετις οφ ηψπερρεαλ νυμβερς, ωηιςη ςονςτιτυτε α νον-Αρςηιμεδεαν ορδερεδ φιελδ.

Βοοϰ ῞Ι οφ τηε Ελεμεντς

Δεφινιτιον οφ προπορτιον

1. Τηαλες´ τηεορεμ ις ςοννεςτεδ το Ευςλιδεαν προπορτιον τηρουγη Προποςιτιον ῞Ι.1 – τηε ονλψ προποςιτιον ιν Βοοϰ ῞Ι, εξςεπτ φορ τηε λαςτ ονε (῞Ι.33), τηατ εξπλιςιτλψ ρεφερενςες τηε δεφινιτιον οφ προπορτιον, Δεφιντιον 5, Βοοϰ ῞. Ωε ιντερπρετ τηις δεφινιτιον υςινγ τηε φολλοωινγ φορμυλα:

1. $a:b::c:d\Leftrightarrow_{df}(\forall{m,n\in\mathbb{N}})[(na>_{1}mb\Rightarrow nc>_{2}md)\wedge\\ \wedge(na=mb\rightarrow nc=md)\wedge(na<_{1}mb\Rightarrow nc<_{2}md)]$.

Παιρς $a,b$ ανδ $c,d$ αρε το βε οφ τηε ςαμε ϰινδ. Τηις αςςυμπτιον ις φορμαλιζεδ βψ $a,b\in{\mathfrak{M}_{1}}=(M_{1},+,<_{1})$, ανδ $c,d\in{\mathfrak{M}_{2}}=(M_{2},+,<_{2})$, ωηιςη μεανς τηατ μαγνιτυδες οφ τηε ςαμε ϰινδ ςαν βε αδδεδ ανδ ςομπαρεδ ιν τερμς οφ γρεατερ-τηαν ρελατιονςηιπ. Ιν τηε ςοντεξτ οφ τηε Προποςιτιον ῞Ι.Ι, $a,b$ αρε λινε ςεγμεντς, ανδ $c,d$ αρε τριανγλες, ορ παραλλελογραμς. Σπεςιφιςαλλψ, βαςεδ ον τηις φουνδατιοναλ αςςυμπτιον, τριανγλες, ςομεηοω, ςαν βε αδδεδ ανδ ςομπαρεδ ας γρεατερ ανδ λεςςερ [blaszczyk2024].

Ιν Προποςιτιον ῞Ι.33, Ευςλιδ ςτατες τηε προπορτιον βετωεεν ανγλες ιν α ςιρςλε, ον τηε ονε ηανδ, ανδ ρεςπεςτιε αρςς, ον τηε οτηερ.

Τηεορεμ 0.1 (Ελεμεντς, ῞Ι.1 [fitz2008]).

Λετ ΑΒ῝ ανδ Α῝Δ βε τριανγλες, ανδ Ε῝ ανδ ῝Φ παραλλελογραμς, οφ τηε ςαμε ηειγητ Α῝. Ι ςαψ τηατ ας βαςε Β῝ ις το βαςε ῝Δ, ςο τριανγλε ΑΒ῝ (ις) το τριανγλε Α῝Δ, ανδ παραλλελογραμ Ε῝ το παραλλελογραμ ῝Φ.

Σχηµα 0. Ελεμεντς, ῞Ι.1

Αποδειξη.

Βψ ςονςτρυςτιον: $BC=GB=HG$ ανδ $CD=DK=KL.$ Τηεν, βψ Ι.37, τηε εχυαλιτψ οφ τριανγλες ηολδς: $\triangle AHC=3\triangle ABC$, ανδ $\triangle ALC=3\triangle ADC$· ςεε Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem

Φιναλλψ, Ευςλιδ αππλιες τηεςε δατα το τηε δεφινιτιον οφ προπορτιον:

(1) $$3\triangle ABC\gtreqqless 3\triangle ADC\Rightarrow 3BC\gtreqqless 3DC.$$

Τηις φορμυλα ιντερπρετς Ευςλιδ´ς ωορδς: ``Ανδ ιφ βαςε Η῝ ις εχυαλ το βαςε ῝Λ, τηεν τριανγλε ΑΗ῝ ις αλςο εχυαλ το τριανγλε Α῝Λ. Ανδ ιφ βαςε Η῝ εξςεεδς βαςε ῝Λ, τηεν τριανγλε ΑΗ῝ αλςο εξςεεδς τριανγλε Α῝Λ. Ανδ ιφ λεςς (τηαν) λεςς.``

Ωε εξπρεςς τηις ας:

$$\triangle ABC:\triangle ADC::BC:DC.$$

Νοτε τηατ, ινςτεαδ οφ εχυαλ μυλτιπλες ($na,nc,mb,md$) ρεφερρεδ το ιν Δεφινιτιον ῞.5, Ευςλιδ ςετς $n=m=3$. ∎

2. Τηε Ελεμεντς δο νοτ εξπλιςιτλψ ϑυςτιφψ τηε ρεαςονινγ βεηινδ ωηψ τηε τριανγλες αρε εχυαλ, γρεατερ, ορ λεςςερ, ι.ε., (1). Ευςλιδ αςςυμες τηατ τηε εχυαλιτψ ορ ινεχυαλιτψ οφ λινε ςεγμεντς διρεςτλψ τρανςλατες το τηε εχυαλιτψ ορ ινεχυαλιτψ οφ τηε τριανγλες φορμεδ ον τηεςε ςεγμεντς. Ινδεεδ, αργυμεντς ρελψινγ ον αρεας πλαψ α ρολε ιν τηε τηεορψ οφ ςιμιλαρ φιγυρες. Μοδερν ςψςτεμς, ηοωεερ, ςεεϰ το ελιμινατε τηεμ.

Ον τηε οτηερ ηανδ, ςομε ςρυςιαλ ρεςυλτς ιν Βοοϰ ῞Ι ςονςερν τηε ρελατιονςηιπ βετωεεν τηε αρεας οφ ςιμιλαρ φιγυρες, ψετ μοδερν ςψςτεμς δο νοτ ρεςοερ τηεμ.

Ιν Προποςιτιον ῞Ι.33, Ευςλιδ ςτατες τηε προπορτιον βετωεεν ανγλες ιν α ςιρςλε (ινςςριβεδ ορ ςεντραλ) ανδ τηειρ ςορρεςπονδινγ αρςς. Τηε προοφ ςιμιλαρλψ αππλιες το τριπλες οφ ανγλες ανδ τριπλες οφ αρςς· ςεε Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem.

Μοδερν γεομετερς, εξςεπτ φορ Βιρϰηοφφ, δο νοτ αδδρεςς τηις ιςςυε ατ αλλ, βυτ ιτ ςτιλλ εςηοες ιν ςαλςυλυς.

Τηε ρολε οφ ῞Ι.2 ιν Ευςλιδ´ς ςψςτεμ ανδ μοδερν ματηεματιςς

1. Τηαλες´ τηεορεμ φορμς τηε φουνδατιον οφ τηε τηεορψ οφ ςιμιλαρ φιγυρες, ωηιςη ις δεελοπεδ ιν τηε ςυβςεχυεντ προποςιτιονς οφ Βοοϰ ῞Ι οφ τηε Ελεμεντς.

Προποςιτιον ῞Ι.3 ςτατες τηατ ιν α τριανγλε, τηε βιςεςτορ οφ αν ανγλε διιδες τηε οπποςιτε ςιδε ιντο ςεγμεντς προπορτιοναλ το τηε οτηερ τωο ςιδες.

Προποςιτιον ῞Ι.4 εςταβλιςηες τηατ εχυιανγυλαρ τριανγλες αρε ςιμιλαρ, μεανινγ τηε ςιδες αβουτ εχυαλ ανγλες αρε προπορτιοναλ.

Τηε φολλοωινγ προποςιτιονς ιντροδυςε ςριτερια φορ ςιμιλαρ τριανγλες αναλογους το τηε ςονγρυενςε ςριτερια: Σιδε-Σιδε -Σιδε, Σιδε-Ανγλε-Σιδε ανδ Σιδε-Ανγλε-Ανγλε:

῞Ι.5: Τριανγλες ωιτη προπορτιοναλ ςιδες αρε εχυιανγυλαρ.

῞Ι.6: Ιφ τωο τριανγλες ηαε εχυαλ ανγλες ανδ τηε ςιδες αβουτ τηεςε ανγλες αρε προπορτιοναλ, τηεν τηε τριανγλες αρε εχυιανγυλαρ, ανδ τηειρ ςορρεςπονδινγ ςιδες αρε προπορτιοναλ.

῞Ι.7: Ιφ τωο τριανγλες ηαε εχυαλ ανγλες ανδ τηε ςιδες αβουτ ανοτηερ παιρ οφ εχυαλ ανγλες αρε προπορτιοναλ, τηεν τηε τριανγλες αρε ςιμιλαρ, προιδεδ τηεςε ανγλες αρε ειτηερ βοτη λεςς τηαν $\pi/2$ ορ βοτη γρεατερ τηαν ορ εχυαλ το $\pi/2$.

Τηε νεξτ τωο τηεορεμς αρε τηε μοςτ ωελλ-ϰνοων ςονςεχυενςες οφ Τηαλες´ Τηεορεμ τηατ αρε νοτ διρεςτλψ ρελατεδ το τριγονομετρψ.

῞Ι.8: Ιν α ριγητ-ανγλεδ τριανγλε, τηε αλτιτυδε δροππεδ φρομ τηε ριγητ ανγλε διιδες τηε τριανγλε ιντο τωο ςμαλλερ τριανγλες, εαςη ςιμιλαρ το τηε οριγιναλ τριανγλε ανδ το εαςη οτηερ.

῞Ι.9 ςηοως ηοω το διιδε α λινε ςεγμεντ $AB$ ιντο $n$ εχυαλ παρτς. Τηε προςεδυρε ις ας φολλοως: Λετ λινες $AB$ ανδ $AC$ φορμ αν ανγλε. Αλονγ τηε αρμ $AC$, πλαςε τηε ςαμε αρβιτραρψ ςεγμεντ $n$ τιμες. ῝οννεςτ τηε ενδποιντ οφ τηε λαςτ ςεγμεντ το $B$. Τηεν, δραω $n$ λινες παραλλελ το τηις ςεγμεντ. Τηεςε παραλλελ λινες ωιλλ ιντερςεςτ $AB$, διιδινγ ιτ ιντο $n$ εχυαλ παρτς.

Ιν Προποςιτιον ῞Ι.12, Ευςλιδ δεμονςτρατες ηοω το φινδ τηε ςο-ςαλλεδ φουρτη προπορτιοναλ λινε ςεγμεντ.

Μορεοερ, Προποςιτιον ῞Ι.15 φορμς τηε βαςις φορ τηε μοδερν φορμυλα φορ τηε αρεα οφ α τριανγλε $\frac{1}{2}ab\sin\alpha$, ωηερε $\alpha$ ις αν ανγλε βετωεεν ςιδες $a$ ανδ $b$.

Προποςιτιον ῞Ι.19 ιντροδυςες τηε φορμυλα – ιν μοδερν τερμς – ςτατινγ τηατ τηε αρεας οφ ςιμιλαρ τριανγλες αρε προπορτιοναλ το τηε ςχυαρε οφ τηε ςιμιλαριτψ ςςαλε, ωηιλε ῞Ι.20 εξτενδς τηις ρεςυλτ το ςιμιλαρ πολψγονς.

Προποςιτιον ῞Ι.31 εςταβλιςηες τηε αδδιτιον οφ ςιμιλαρ φιγυρες. Σινςε τηε Πψτηαγορεαν Τηεορεμ (Ελεμεντς, Ι.47) εναβλες τηε αδδιτιον οφ ςχυαρες, ανδ αλλ ςχυαρες αρε ςιμιλαρ, ωε ιεω ῞Ι.31 ας α γενεραλιζατιον οφ Ι.47.

2. Ιν διςςυςςινγ μοδερν αττεμπτς το προε Τηαλες´ τηεορεμ, ωε ωιλλ ςηοω τηατ ςομε οφ τηε αβοε τηεορεμς αρε αςςυμεδ ιν αδανςε, ειτηερ ας αξιομς ορ προποςιτιονς βαςεδ ον γεομετρις ορ αναλψτις γρουνδς.

Σπεςιφιςαλλψ, Ηιλβερτ προες ῞Ι.4, ανδ τηεν, ωιτη τηε υςε οφ τηε αριτημετις οφ λινε ςεγμεντς, προες ῞Ι.2.

Βιρϰηοφφ αδοπτς ῞Ι.6 ας αν αξιομ, ανδ τηεν, ωιτη τηε υςε οφ τηε αριτημετις οφ ρεαλς νυμβερς, ῞Ι.2 φολλοως εαςιλψ.

Βορςυϰ ανδ Σζμιελεω, ας ωελλ ας Μιλλμαν ανδ Παρϰερ, προε ῞Ι.9, ανδ τηεν, υςινγ τηε ρεςυλτς ςονςερνινγ μεαςυρες (Βορςυϰ ανδ Σζμιελεω) ορ αριτημετις οφ ρεαλ νυμβερς (Μιλλμαν ανδ Παρϰερ), τηεψ ςαν προε ῞Ι.2.

Ιν § 10, ωε πρεςεντ α ςψςτεμ ιν ωηιςη ῞Ι.1 ις αν αξιομ ανδ ςηοω τηατ τηις ςψςτεμ αλλοως υς το προε ῞Ι.2 – ινδεεδ, αλλ προποςιτιονς οφ Βοοϰ ῞Ι (εξςεπτ ῞Ι.33) – ιν αν Ευςλιδεαν φαςηιον. Τηις ςψςτεμ ις αλςο ρελατεδ το α μετηοδ φορ αυτοματεδ προοφς οφ προποςιτιονς φρομ Βοοϰ ῞Ι.

Προποςιτιον ῞Ι.33

1. Ιν Προποςιτιον ῞Ι.33, Ευςλιδ ςηοως τηατ: Ιν εχυαλ ςιρςλες, ανγλες ηαε τηε ςαμε ρατιο ας τηε ςιρςυμφερενςες ον ωηιςη τηεψ ςτανδ.

Σχηµα 0. Ελεμεντς, ῞Ι.33

Τηε αςςομπανψινγ διαγραμ (ςεε Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem) ρεπρεςεντς αριους μαγνιτυδες ρεφερρεδ το ιν τηε προποςιτιον: τηε ανγλε $\angle BGC$, τηε ςεςτορ οφ τηε ςιρςλε $sec\,BGC$, τηε $arc\,BC$, ας ωελλ ας τηε τριανγλε $\triangle BGC$, ανδ τηε ςεγμεντ $BC$ – Πτολεμψ ςαλλεδ ιτ τηε ςηορδ, ανδ ωε ςαλλ ιτ τηε ςινε οφ τηε ανγλε $\angle BGC$.

Ωιτη τηις νοτατιον, Ευςλιδ´ς προποςιτιον ςαν βε πηραςεδ ας φολλοως:

$$\angle BGC::\angle EHF::arc\,BC:arc\,EF.$$

Σινςε ςιρςλες αρε εχυαλ, ανγλες ανδ αρςς ςαν βε ταϰεν ιν τηε ςαμε ςιρςλε. Ινδεεδ, ιν μοδερν ματηεματιςς, τηις ις τψπιςαλλψ τηε υνιτ ςιρςλε.

2. Εςταβλιςηινγ τηε ρελατιονςηιπς βετωεεν $arc\,BC$ ανδ τηε ςινε $BC$ ωας ονε οφ τηε μοςτ διφφιςυλτ προβλεμς ιν τηε ηιςτορψ οφ ματηεματιςς.

Πτολεμψ μαναγεδ το δετερμινε τηε ρελατιονςηιπ βετωεεν τηε ρατιο οφ τωο αρςς ανδ τηε ρατιο οφ τωο ςινες. Ιν αςςορδανςε ωιτη Ευςλιδεαν τηεορψ, ηε ςομπαρεδ τηε ρατιο οφ τωο αρςς, ωηιςη αρε μαγνιτυδες οφ ονε ϰινδ, ωιτη τηε ρατιο οφ τωο λινε ςεγμεντς (ςινες), ωηιςη αρε μαγνιτυδες οφ α διφφερεντ ϰινδ. Τηις ρεςυλτ λαιδ τηε φουνδατιον φορ ταβλες οφ ςηορδς, ωηιςη ηαδ βεεν ιν υςε φρομ αντιχυιτψ υντιλ μοδερν τιμες.

Γιεν τηατ ςινε $=x$ ανδ αρς $=z$ ςορρεςπονδ το τηε ανγλε $\alpha$, Νεωτον δετερμινεδ τηε αρς ιν τερμς οφ ςινε, τηατ ις, τηε ςεριες φορ $\arcsin x$, ας ωελλ ας τηε ςινε ιν τερμς οφ αρς, τηατ ις, τηε ςεριες οφ $\sin z$.

Ευλερ μαναγεδ το ςομβινε τηε ςεριες φορ $\sin x$ ανδ $\cos x$ ωιτη τηε εξπονεντιαλ φυνςτιον $e^{ix}$, ωηερε $x$ ςτανδς φορ αν αρς οφ τηε υνιτ ςιρςλε [blaszczyk2023].

3. Ιν μοδερν ματηεματιςς, τηε ιδεντιφιςατιον οφ τηε αρς $arc\,BC$ ανδ τηε ανγλε $\angle BGC$ ις εςταβλιςηεδ τηρουγη τηε ςονςεπτ οφ ραδιαν μεαςυρε. Τηις ιδεντιφιςατιον ις αςηιεεδ ας φολλοως: ςονερτινγ δεγρεες $\alpha$ το ραδιανς $x$ ις βαςεδ ον τηε φορμυλα:

$$\frac{x}{2\pi}=\frac{\alpha}{360}.$$

Αςςυμινγ τηε υνιτ ςιρςλε, τηις φορμυλα ςορρεςπονδς το τηε ρελατιονςηιπ: τηε λενγτη οφ τηε αρς ις το τηε ςιρςυμφερενςε οφ τηε ςιρςλε ας τηε μεαςυρε οφ τηε ανγλε ιν δεγρεες ις το $360^{\circ}$. Τηατ ις τηε ςτραιγητφορωαρδ αππλιςατιον οφ Προποςιτιον ῞Ι.33.

Τηε λενγτη οφ τηε αρς $l$ ςορρεςπονδινγ το τηε ανγλε $\alpha$ ις δετερμινεδ ιν α ςιμιλαρ ωαψ:

$$\frac{l}{2\pi}=\frac{\alpha}{360}.$$

Τηε αρεα $P$ οφ τηε ςεςτορ οφ τηε ςιρςλε ςορρεςπονδινγ το τηε ανγλε $\alpha$ ις γιεν βψ τηε φορμυλα:

$$\frac{P}{\pi}=\frac{\alpha}{360}.$$

Ηενςε, ωε οβταιν τηατ τηε λενγτη οφ τηε αρς ις εχυαλ το τηε μεαςυρε οφ τηε ανγλε ιν ραδιανς, ανδ τηε αρεα οφ τηε ςιρςυλαρ ςεςτορ ςορρεςπονδινγ το ανγλε $x$ ις $\frac{x}{2}$:

$$x=2\pi\frac{\alpha}{360},\quad l=2\pi\frac{\alpha}{360},\quad P=\pi\frac{\alpha}{360}.$$

Σχηµα 0. Δετερμινινγ ινεχυαλιτιες $\sin x<x<\tan x$.

4. Ηερε ις ηοω τηεςε ρελατε το δετερμινινγ τηε λιμιτ $\frac{\sin x}{x}$ ατ $0$.

Ιν ςαλςυλυς, τηε ινεχυαλιτιες

(2) $$\sin x<x<\tan x$$

αρε δεριεδ βψ ςομπαρινγ τηε αρεας οφ φιγυρες ρεπρεςεντεδ ιν Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem:

$$\text{area of }\triangle ODB<\text{area of the sector of circle }ODB<\text{area of }\triangle OCB.$$

Συβςτιτυτινγ τηε φορμυλας φορ τηε αρεας, ωε οβταιν (2).

Προινγ ῞Ι.2

1. Βελοω, ωε ρεςονςτρυςτ Ευςλιδ´ς προοφ οφ τηε Τηαλες´ τηεορεμ.

Τηεορεμ 0.2 (Ελεμεντς, ῞Ι.2 [fitz2008]).

Ιφ ςομε ςτραιγητ λινε ις δραων παραλλελ το ονε οφ τηε ςιδες οφ α τριανγλε, τηεν ιτ ωιλλ ςυτ τηε ςιδες οφ τηε τριανγλε προπορτιοναλλψ. Ανδ ιφ τηε ςιδες οφ α τριανγλε αρε ςυτ προπορτιοναλλψ τηεν τηε ςτραιγητ λινε ϑοινινγ τηε ςυττινγ ωιλλ βε παραλλελ το τηε ρεμαινινγ ςιδε οφ τηε τριανγλε.

Σχηµα 0. Ελεμεντς, ῞Ι.2

Ωε πρεςεντ Ευςλιδ´ς προοφ ιν α ςςηεματιζεδ φορμ, υςινγ μοδερν ςψμβολις ςονεντιονς το ενηανςε ςλαριτψ. Σπεςιφιςαλλψ, ωε εμπλοψ ςτανδαρδ νοτατιονς ςυςη ας $\parallel$ το δενοτε παραλλελ λινες. Αδδιτιοναλλψ, ωε ιντροδυςε ςπεςιαλιζεδ ςψμβολς, ςυςη ας $\xrightarrow[I.38]{}$, ωηερε τηε αρροω ινδιςατες α ςοννεςτιε “φορ” ρατηερ τηαν α φορμαλ λογιςαλ ιμπλιςατιον, ανδ τηε ςυβςςριπτ “Ι.38” ρεφερενςες Ευςλιδ’ς Προποςιτιον Ι.38.

Τηε προοφ ις ας φολλοως:

$$DE\|BC \xrightarrow[I.37]{} \triangle BDE=\triangle CDE$$

$$\xrightarrow[V.7]{} \triangle BDE:\triangle ADE::\triangle CDE:\triangle ADE$$

$$\xrightarrow[VI.1]{} \triangle BDE:\triangle ADE::BD:DA$$

$$\xrightarrow[VI.1]{} \triangle CDE:\triangle ADE::CE:EA$$

$$\xrightarrow[V.11]{} BD:DA::CE:EA.$$

Τηε ςεςονδ παρτ γοες λιϰε τηατ.

$$BD:DA::CE:EA,$$

$$BD:DA::\triangle BDE:\triangle ADE,$$

$$CE:EA::\triangle CDE:\triangle ADE \xrightarrow[V.11]{} \triangle BDE:\triangle ADE::$$

$$::\triangle CDE:\triangle ADE$$

$$\xrightarrow[V.9]{} \triangle BDE=\triangle CDE$$

$$\xrightarrow[I.39]{} DE\|BC.$$

Σχηµα 0. Ελεμεντς Ι.37 ανδ Ι.39

$\Box$

Προποςιτιονς ον εχυαλ φιγυρες ρεφερενςεδ ιν τηις προοφ ινςλυδε τηε φολλοωινγ (ςεε Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem):

Τηεορεμ 0.3 (Ελεμεντς, Ι.37 [fitz2008]).

Τριανγλες ωηιςη αρε ον τηε ςαμε βαςε ανδ βετωεεν τηε ςαμε παραλλελς αρε εχυαλ το ονε ανοτηερ.

Τηατ ις,

$$AD\parallel BC\Rightarrow\triangle ABC=\triangle DBC.$$

Τηεορεμ 0.4 (Ελεμεντς, Ι.39 [fitz2008]).

Εχυαλ τριανγλες ωηιςη αρε ον τηε ςαμε βαςε, ανδ ον τηε ςαμε ςιδε, αρε αλςο βετωεεν τηε ςαμε παραλλελς.

Τηατ ις,

$$\triangle ABC=\triangle DBC\Rightarrow AD\parallel BC.$$

2. Ιν φαςτ, ῞Ι.2 ςονςιςτς οφ τωο προποςιτιονς: ῞Ι.2α, ωηιςη μοες φρομ παραλλελιςμ το προπορτιον, ανδ ῞Ι.2β, ωηιςη μοες φρομ προπορτιον το παραλλελιςμ.

Ιν α μορε ςψντηετις μαννερ, ςυππορτεδ βψ Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem, τηε φιρςτ παρτ οφ Ευςλιδ´ς προοφ ις ας φολλοως:

$$l\parallel p\xrightarrow[I.37]{}T_{1}=T_{2}\xrightarrow[V.7]{}\frac{T_{1}}{T}=\frac{T_{2}}{T}\xrightarrow[VI.1]{}\frac{b}{a}=\frac{d}{c}.$$

Ανδ τηε ςεςονδ:

$$\frac{b}{a}=\frac{d}{c}\xrightarrow[VI.1]{}\frac{T_{1}}{T}=\frac{T_{2}}{T}\xrightarrow[V.9]{}T_{1}=T_{2}\xrightarrow[I.39]{}l\parallel p.$$

Ιν τηεςε φορμυλας, $T,T_{1}$, ανδ $T_{2}$ ρεπρεςεντ τριανγλες, ανδ ινςτεαδ οφ τηε προπορτιον $a:b::c:d$, ωε υςε τηε εχυαλιτψ οφ φραςτιονς.

Σχηµα 0. Προοφ οφ Ελεμεντς, ῞Ι.2 ςςηεματιζεδ

Τηεςε ςςηεμες εμπηαςιζε τηε ρολε οφ τηρεε ςυβ-τηεοριες ιν Ευςλιδ´ς προοφ: τηε τηεορψ οφ προπορτιον, Προποςιτιον ῞Ι.1 (αλονγ ωιτη τηε δεφινιτιον οφ προπορτιον), ανδ τηε ςονςεπτ οφ παραλλελ λινες ρελατεδ το εχυαλ φιγυρες τηρουγη Προποςιτιονς Ι.37 ανδ Ι.39.

3. ῝ομπαρινγ Ευςλιδ´ς αππροαςη ωιτη τηατ οφ μοδερν ματηεματιςς, τηε ϰεψ ιςςυε λιες ιν τηε ανςιεντ ςονςεπτ οφ προπορτιον. Ιν Ευςλιδ´ς ςψςτεμ, ιτ αππλιες το τριανγλες ανδ λινε ςεγμεντς, ωηιλε τηε ςρυςιαλ μοε ρελιες ον τηε ρελατιονςηιπ:

$$\frac{T_{1}}{T}=\frac{T_{2}}{T}\Leftrightarrow\frac{b}{a}=\frac{d}{c}.$$

Ιν ςοντραςτ, Ηιλβερτ ανδ Ηαρτςηορνε ρεςονςτρυςτ τηε προπορτιον οφ λινε ςεγμεντς βαςεδ ον τηε αριτημετις οφ λινε ςεγμεντς. ϒςινγ γεομετρις πρινςιπλες, τηεψ προε Ευςλιδ´ς Προποςιτιον ῞Ι.4. Τηεν, ιν προινγ ῞Ι.2α, τηε αςςυμπτιον οφ παραλλελ λινες $l\parallel p$ ιμπλιες τηατ τηε ρεςπεςτιε τριανγλες αρε εχυιανγυλαρ, ανδ, δυε το ῞Ι.4, τηε προπορτιον $a:c=b:d$ ηολδς· ςεε Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem (λεφτ).

Βορςυϰ ανδ Σζμιελεω, ας ωελλ ας Μιλλμαν ανδ Παρϰερ, δεριε ῞Ι.2α φρομ ῞Ι.9 – ινδεεδ, ιτ ςαν βε προεδ ωιτηουτ ρεφερρινγ το Τηαλες´ τηεορεμ.

4. Αλτηουγη τηε δεριατιον οφ ῞Ι.2 ιν τηεςε ςψςτεμς διφφερς, τηεψ εναβλε υς το προε ῞Ι.2β ιν τηε ςαμε μαννερ: Συπποςινγ τηατ $\frac{a}{b}=\frac{c}{d}$ ανδ τηατ $l$ ις νοτ παραλλελ το $p$, α λινε $q$ παραλλελ το $l$ ις ιντροδυςεδ, ωηιςη ιντερςεςτς α λινε ςεγμεντ $d^{\prime}$. Δυε το ῞Ι.2α, τηε προπορτιον $\frac{a}{b}=\frac{c}{d^{\prime}}$ ηολδς. Βψ τηε αριτημετις οφ λινε ςεγμεντς, ιτ φολλοως τηατ $d=d^{\prime}$, λεαδινγ το α ςοντραδιςτιον· ςεε Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem (ριγητ).

Σχηµα 0. Μοδερν προοφς οφ ῞Ι.2α (λεφτ) ανδ ῞Ι.2β (ριγητ) ςςηεματιζεδ.

5. Ιν Βιρϰηοφφ´ς ςψςτεμ, τηε δεδυςτιε ςτρυςτυρε οφ ῞Ι.2 ις χυιτε διφφερεντ. Βιρϰηοφφ αδοπτς ῞Ι.6 ας αν αξιομ, ανδ φρομ προπορτιοναλιτψ οφ ςιδες $\frac{b}{a}=\frac{d}{c}$, ιτ φολλοως τηατ $b=ka$ ανδ $d=kc$, ωηερε $k=\frac{b}{a}$. Βψ ῞Ι.6, τηε ρεςπεςτιε τριανγλες αρε εχυιανγυλαρ, λεαδινγ το τηε ςονςλυςιον $l\parallel p$, τηατ ις ῞Ι.2β· ςεε Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem (λεφτ).

Φορ ῞Ι.2α, ςυπποςε $l\parallel p$ ανδ $\frac{b}{a}\neq\frac{d}{c}$. Φορ ςομε $d^{\prime}$, τηε εχυαλιτψ ηολδς $\frac{b}{a}=\frac{d^{\prime}}{c}$. Τηεν, $b=ka$ ανδ $d^{\prime}=kc$, ωηερε $k=\frac{b}{a}$, ανδ τηε ρεςπεςτιε τριανγλες αρε εχυιανγυλαρ, ωηιςη μεανς $l\parallel q$, ςοντραδιςτινγ Πλαψφαιρ Αξιομ· ςεε Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem (ριγητ).

Αφτερ τηις οεριεω οφ τηε τεςηνιχυες αππλιεδ ιν προινγ Τηαλες´ τηεορεμ, ωε προςεεδ το α μορε δεταιλεδ πρεςεντατιον οφ ςπεςιφις αππροαςηες.

Σχηµα 0. Προδυςτ οφ λινε ςεγμεντς: Δεςςαρτες´ Λα Γέομέτριε, π. 298 (λεφτ), Ευςλιδ´ς Ελεμεντς, ῞Ι.12 (ριγητ).

Δεςςαρτες´ αριτημετις

Ελεμεντς, Βοοϰ ῞

Δεςςαρτες´ αριτημετις οφ λινε ςεγμεντς ις βαςεδ ον Προποςιτιον ῞Ι.12 οφ Ευςλιδ´ς Ελεμεντς. Δεςςαρτες αδοπτς α υνιτ λινε ςεγμεντ $AB=1$ ας ωελλ ας αν αρβιτραρψ ανγλε $\angle DBE$· ςεε Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem. Το ςιμπλιφψ τηε ςετυπ, ωε αςςυμε $\angle DBE=\frac{\pi}{2}$ ανδ δεμονςτρατε τηατ τηε ρυλες οφ αριτημετις ςαν βε ϑυςτιφιεδ βψ τηε λαως οφ προπορτιον δεελοπεδ ιν Βοοϰ ῞ οφ τηε Ελεμεντς.

Βελοω, ωε ινςλυδε Προποςιτιονς 7 το 25 οφ Βοοϰ ῞. Αλτηουγη τηεψ αρε ςτψλιζεδ ιν αλγεβραις φορμ, τηις μοδερν φορμυλατιον ςερες ονλψ το ηιγηλιγητ τηε ςιμιλαριτιες βετωεεν προπορτιονς ανδ τηε αριτημετις οφ φραςτιονς. Ηερε, εχυαλιτψ δενοτες εχυαλ φιγυρες [ref_BP].

῞.7     $a=b\rightarrow a:c::b:c,\;\;a=b\Rightarrow c:a::c:b.$

῞.8     $a>c\Rightarrow{a:d\succ c:d},\;\;a>c\Rightarrow d:c\succ d:a.$

῞.9     $a:c::b:c\Rightarrow{a=b}.$

῞.10     $a:c\succ b:c\Rightarrow{a>b},\;\;c:b\succ c:a\Rightarrow{b<a}.$

῞.11     $a:b::c:d,\;c:d::e:f\Rightarrow{a:b::e:f}$

῞.12     $a:b::c:d,\;a:b::e:f\Rightarrow{a:b::(a+c+f):(b+d+f)}.$

῞.13     $a:b::c:d,\ c:d\succ e:f\Rightarrow a:b\succ e:f.$

῞.14     $a:b::c:d,\;a>c\Rightarrow b>d.$

῞.15     $a:b::na:nb.$

῞.16     $a:b::c:d\Rightarrow{a:c::b:d}.$

῞.17    $(a+b):b::(c+d):d\Rightarrow{a:b::c:d}.$

῞.18     $a:b::c:d\Rightarrow{(a+b):b::(c+d):d}.$

῞.19     $(a+b):(c+d)::a:c\Rightarrow b:d::(a+b):(c+d).$

῞.22     $a:b::d:e,\;b:c::e:f\Rightarrow a:c::d:f.$

῞.23     $(a:b::e:f,\;b:c::d:e)\Rightarrow a:c::d:f.$

῞.24     $a:c::d:f,\;b:c::e:f\Rightarrow(a+b):c::(d+e):f.$

῞.25     $(a:c::e:f,\;a>c>f,\;a>e>f)\Rightarrow a+f>c+e.$

Σχηµα 0. Προδυςτ οφ λινε ςεγμεντς (λεφτ) ῝ομμυτατιιτψ οφ τηε προδυςτ (ριγητ).

Αριτημετις οφ λινε ςεγμεντς

Φιρςτ, ωε δεμονςτρατε τηε ςομμυτατιιτψ οφ τηε προδυςτ. Βψ τηε δεφινιτιον οφ τηε προδυςτ, ωε οβταιν (ςεε ρεδ λινες ιν Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem):

$$\frac{a}{1}=\frac{ab}{b},\ \ \ \frac{ba}{a}=\frac{b}{1}.$$

Τηεν, βψ Προποςιτιον ῞.23, τηε φολλοωινγ προπορτιον ηολδς:

$$\frac{a}{1}=\frac{ab}{b},\ \frac{ba}{a}=\frac{b}{1}\xrightarrow[V.23]{}\frac{ba}{1}=\frac{ab}{1}.$$

Βψ Προποςιτιον ῞.9, ιτ φολλοως τηατ

$$ba=ab.$$

$\Box$

Ιν Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem (λεφτ), ωε ρεπρεςεντ προδυςτ $ab$ ον τωο αξες, γιεν τηε ςονγρυενςε οφ τηε ρεςπεςτιε ριγητ-ανγλεδ τριανγλες. Ιν Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem (ριγητ), ωε ρεπρεςεντ τηε προδυςτ $ab$ ας α ρεςυλτ οφ τηις μοδιφιςατιον. Νοτε τηατ τηε δαςηεδ λινες αρε παραλλελ δυε το α ρεςυλτ δεριεδ φρομ τηε τηεορεμς ιν Βοοϰ ῞: ςινςε $ba=ab$, τηε ρεςπεςτιε τριανγλε ις ιςοςςελες.

῝ονερςελψ, ιν Ηιλβερτ´ς αριτημετις οφ λινε ςεγμεντς ανδ οτηερ μοδερν αππροαςηες το τηε αριτημετις οφ λινε ςεγμεντς, γεομετρις αργυμεντς εςταβλιςη τηατ ςερταιν λινες αρε παραλλελ, τηερεβψ ϑυςτιφψινγ τηατ $ab=ba$.

Σεςονδ, τηε διςτριβυτιε λαω ρεχυιρες μορε ςαρεφυλ αττεντιον. Τηε λεφτ διαγραμ ιν Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem ιλλυςτρατες τηε προδυςτς $c\cdot a$ ανδ $c\cdot b$· τηις ρεπρεςεντατιον αςςυμες τηατ τηε προδυςτ ις ςομμυτατιε. Βψ δραωινγ τηε παραλλελ το τηε λινε $c1$ τηρουγη $a+b$, ωε αππλψ Τηαλες´ τηεορεμ το οβταιν

$$\frac{x}{a}=\frac{ca}{a},$$

ωηερε τηε ςεγμεντ $a$ ιν τηε ρατιο $x:a$ ςορρεςπονδς το τηε διφφερενςε $(a+b)-b$.

Αππλψινγ Ευςλιδ´ς Προποςιτιον ῞.9, ωε ςονςλυδε τηατ $x=ca$.

ϒλτιματελψ, τηις λεαδς το

$$x+cb=ca+cb.$$

Τηε ςοντινυους λινες ιν τηε ριγητ διαγραμ ιν Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem ρεπρεςεντ τηε φολλοωινγ προπορτιονς, εξπρεςςεδ ας φραςτιονς (τηε φιρςτ φολλοως φρομ τηε δεφινιτιον οφ τηε προδυςτ, ανδ τηε ςεςονδ φρομ τηε αβοε αργυμεντ):

$$\frac{c}{1}=\frac{c(a+b)}{a+b},\quad\frac{ca+cb}{c}=\frac{a+b}{1}.$$

Αππλψινγ Προποςιτιον ῞.23, ωε οβταιν:

$$\frac{ca+cb}{1}=\frac{c(a+b)}{1}.$$

Φιναλλψ, αππλψινγ Προποςιτιον ῞.9 ονςε αγαιν, ωε αρριε ατ:

$$ca+cb=c(a+b),$$

ωηερε $ca$, $cb$, ανδ $c(a+b)$ αρε ςονςτρυςτεδ βαςεδ ον Δεςςαρτες´ δεφινιτιον.

$\Box$

Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem ανδ Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem δεπιςτ τηε ρεςπεςτιε ρελατιονς βετωεεν παραλλελ λινες. Ηοωεερ – λετ υς εμπηαςιζε – τηε αργυμεντς πρεςεντεδ αβοε δο νοτ ρελψ ον γεομετρψ βυτ ρατηερ ον προποςιτιονς φρομ Βοοϰ ῞. Αλτηουγη μοδερν γεομετερς αδοπτ Δεςςαρτες´ δεφινιτιον οφ τηε προδυςτ, τηεψ ςεεϰ το ϑυςτιφψ τηε λαως οφ αριτημετις τηρουγη γεομετρις πρινςιπλες.

Δαςηεδ λινες ιν διαγραμς Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem ανδ Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem αρε παραλλελ δυε το τηε τηεορψ οφ προπορτιονς. Βαςεδ ον τηε αβοε αργυμεντς, Ευςλιδ´ς Προποςιτιον ῞.23 ενςοδες τηε ςομμυτατιιτψ ανδ διςτριβυτιιτψ οφ Δεςςαρτες´ προδυςτ.

Σχηµα 0. Διςτριβυιτιε λαω.

Ηιλβερτ

Ηιλβερτ´ς αξιομς φορ ςψντηετις γεομετρψ ωερε φιρςτ πρεςεντεδ ιν Γρυνδλαγεν δερ Γεομετριε (1899) [ref_DH99]. Αλτηουγη ρεφερρινγ το Ευςλιδ´ς Ελεμεντς, τηεψ αρε βαςεδ ον α διφφερεντ μετηοδολογψ. Ηιλβερτ δοες νοτ ινςλυδε α ςτραιγητεδγε ανδ ςομπαςς ας ςονςτρυςτιε τοολς. Φρομ τηε ςετ οφ ςονςτρυςτιονς δεελοπεδ βψ Ευςλιδ, ηε ςελεςτς τωο ςπεςιφις ονες: τηε τρανςπορτατιον οφ λινε ςεγμεντς (Ελεμεντς, Ι.2, Γρυνδλαγεν, ῝1) ανδ τηε τρανςπορτατιον οφ ανγλες (Ελεμεντς, Ι.23, Γρυνδλαγεν, ῝4). Αςςορδινγλψ, τηε δεδυςτιε ςτρυςτυρες οφ τηε Ελεμεντς ανδ Γρυνδλαγεν διφφερ [blaszczyk2021].

Μορεοερ, α νεω αππροαςη, υνϰνοων ιν Γρεεϰ ματηεματιςς, ις βαςεδ ον τηε υνιχυενεςς ρεφερενςεδ ιν Αξιομς Ι.1, ῝.1, ανδ ῝.4· τηε Παραλλελ Αξιομ αλςο ιμπλιες υνιχυενεςς.

Ιν ωηατ φολλοως, ωε ωιλλ ποιντ ουτ ονλψ τηε διφφερενςες ρελατεδ το Τηαλες´ τηεορεμ.

Βελοω, ωε πρεςεντ Ηιλβερτ´ς αξιομς φολλοωινγ Μαριν Γρεενβεργ´ς ςονςιςε ερςιον [greenberg2008].

Ηιλβερτ ςψςτεμ οφ αξιομς

Ηιλβερτ αδοπτς πριμιτιε ςονςεπτς: ποιντ, λινε, ανδ πλανε, ας ωελλ ας πριμιτιε ρελατιονςηιπς: ποιντ $B$ λιες βετωεεν $A$ ανδ $C$, δενοτεδ ηερε ας $A-B-C$, ςονγρυενςε οφ λινε ςεγμεντς ανδ ανγλες. Ηε αλςο δεφινες α ηαλφ-λινε (ραψ), αν ανγλε, ανδ α τριανγλε.

Αξιομς οφ Ινςιδενςε

Ι1. Φορ ανψ τωο διςτινςτ ποιντς Α, Β, τηερε εξιςτς α῀υνιχυε λινε $l$ ςονταινινγ $A$,῀$B$.

Ι2. Εερψ λινε ςονταινς ατ λεαςτ τωο ποιντς.

Ι3. Τηερε εξιςτ τηρεε νονςολλινεαρ ποιντς (τηατ ις, τηρεε ποιντς νοτ αλλ ςονταινεδ ιν α῀ςινγλε λινε).

Αξιομς οφ Βετωεεννεςς

Β1. Ιφ $B$ ις βετωεεν $A$ ανδ $C$, (ωριττεν $A-B-C$), τηεν $A$, $B$, $C$ αρε τηρεε διςτινςτ ποιντς ον α῀λινε, ανδ αλςο $C-B-A$.

Β2. Φορ ανψ τωο διςτινςτ ποιντς $A$, $B$, τηερε εξιςτ ποιντς $C$, $D$, $E$ ςυςη τηατ $A-B-C$, $A-D-B$, ανδ $E-A-B$.

Β3. Γιεν τηρεε διςτινςτ ποιντς ον α῀λινε, ονε ανδ ονλψ ονε οφ τηεμ ις βετωεεν τηε οτηερ τωο.

Β4. (Παςςη). Λετ $A$, $B$, $C$ βε τηρεε νον ςολλινεαρ ποιντς, ανδ λετ $l$ βε α῀λινε νοτ ςονταινινγ ανψ οφ $A$, $B$, $C$. Ιφ $l$ ςονταινς α῀ποιντ $D$ λψινγ βετωεεν $A$ ανδ $B$, τηεν ιτ μυςτ αλςο ςονταιν ειτηερ α῀ποιντ λψινγ βετωεεν $A$ ανδ $C$ ορ α῀ποιντ λψινγ βετωεεν $B$ ανδ $C$.

Αξιομς οφ ῝ονγρυενςε φορ Λινε Σεγμεντς

῝1. Γιεν α῀λινε ςεγμεντ $AB$, ανδ γιεν α῀ραψ (ηαλφ-λινε) $r$ οριγινατινγ ατ α῀ποιντ $C$, τηερε εξιςτς α῀υνιχυε ποιντ $D$ ον τηε ραψ $r$ ςυςη τηατ $AB\equiv CD$.

῝2. Ιφ $AB\equiv CD$ ανδ $AB\equiv EF$, τηεν $CD\equiv EF$. Εερψ λινε ςεγμεντ ις ςονγρυεντ το ιτςελφ.

῝3. (Αδδιτιον). Γιεν τηρεε ποιντς $A$, $B$, $C$ ον α῀λινε ςατιςφψινγ $A-B-C$, ανδ τηρεε φυρτηερ ποιντς $D$, $E$, $F$ ον α῀λινε ςατιςφψινγ $D-E-F$, ιφ $AB\equiv DE$ ανδ $BC\equiv EF$, τηεν $AC\equiv DF$.

Αξιομς οφ ςονγρυενςε φορ Ανγλες

῝4. Γιεν αν ανγλε $\angle BAC$ ανδ γιεν α῀ραψ $\overrightarrow{DF}$, τηερε εξιςτς α῀υνιχυε ραψ $\overrightarrow{DE}$, ον α῀γιεν ςιδε οφ τηε λινε $DF$, ςυςη τηατ $\angle BAC\equiv\angle EDF$.

῝Σ. Φορ ανψ τηρεε ανγλες $\alpha,\beta,\gamma$, ιφ $\alpha\equiv\beta$ ανδ $\alpha\equiv\gamma$, τηεν $\beta\equiv\gamma$. Εερψ ανγλε ις ςονγρυεντ το ιτςελφ.

῝6. (ΣΑΣ) Γιεν τριανγλες $ABC$ ανδ $DEF$, ςυπποςε τηατ $AB\equiv DE$ ανδ $AC\equiv DF$, ανδ $\angle BAC\equiv\angle EDF$. Τηεν τηε τωο τριανγλες αρε ςονγρυεντ, ναμελψ, $BC\equiv EF$, $\angle ABC\equiv\angle DEF$ ανδ $\angle ACB\equiv\angle DFE$.

Αρςηιμεδες´ αξιομ

Γιεν λινε ςεγμεντς $AB$ ανδ $CD$, τηερε ις α῀νατυραλ νυμβερ $n$ ςυςη τηατ $n$ ςοπιες οφ $AB$ αδδεδ τογετηερ ωιλλ βε γρεατερ τηαν $CD$.

Παραλλελ αξιομ

Φορ εαςη ποιντ $A$ ανδ εαςη λινε $l$, τηερε ις ατ μοςτ ονε λινε ςονταινινγ $A$ τηατ ις παραλλελ το $l$.

Ηιλβερτ´ς αριτημετις οφ λινε ςεγμεντς

1. Αδδιτιον ανδ τηε γρεατερ-τηαν ρελατιον βετωεεν λινε ςεγμεντς ανδ ανγλες αρε δεφινεδ ιν Ηιλβερτ’ς ςψςτεμ, ωηερεας ιν τηε Ελεμεντς, τηεςε αρε α πριμιτιε οπερατιον ανδ α πριμιτιε ρελατιονςηιπ, ρεςπεςτιελψ. Τοδαψ, Ηιλβερτ-ςτψλε δεφινιτιονς αρε ςτανδαρδ. Ηερε ις α ρεμινδερ:

Δεφινιτιον 0.5.

[dh1950, π.30] Ωε ςαψ τηατ $c=AC$ ις τηε ςυμ οφ τηε τωο ςεγμεντς $a=AB$ ανδ $b=BC$ ιφ $B$ λιες βετωεεν $A$ ανδ $C$. Ιν οτηερ ωορδς

$$c=a+b\Leftrightarrow_{df}A-B-C.$$

Τηε ςεγμεντς $a$ ανδ $b$ αρε ςαιδ το βε ςμαλλερ τηαν $c$, ωηιςη ωε ινδιςατε βψ ωριτινγ

$$a<c,\;b<c\Leftrightarrow_{df}A-B-C.$$

Αδδιτιον ις βοτη αςςοςιατιε ανδ ςομμυτατιε.

2. Τηαλες´ τηεορεμ ις πρεςεντεδ ιν Γρυνδλαγεν ας τηε φιναλ ρεςυλτ ιν τηε ςηαπτερ εντιτλεδ Τηεορψ οφ Προπορτιον. Ηιλβερτ βεγινς τηις ςηαπτερ βψ ςαψινγ: ´´Ατ τηε βεγιννινγ οφ τηις ςηαπτερ, ωε ςηαλλ πρεςεντ βριεφλψ ςερταιν πρελιμιναρψ ιδεας ςονςερνινγ ςομπλεξ νυμβερ ςψςτεμς, ωηιςη ωιλλ λατερ βε οφ ςεριςε το υς ιν ουρ διςςυςςιον.`` Ηε τηεν ενυμερατες 17 προπερτιες ρελατεδ το αδδιτιον, μυλτιπλιςατιον, ανδ τηε γρεατερ-τηαν ρελατιονςηιπ. Ιν φαςτ, ηε προιδες τηε φιρςτ-εερ αξιομς φορ αν ορδερεδ φιελδ.

Ιν τηε φολλοωινγ, Ηιλβερτ ςλαριφιες: ´´Ιν τηε πρεςεντ ςηαπτερ, ωε προποςε, βψ τηε αιδ οφ τηεςε αξιομς, το εςταβλιςη Ευςλιδ’ς τηεορψ οφ προπορτιον· τηατ ις, ωε ςηαλλ εςταβλιςη ιτ φορ τηε πλανε ανδ τηατ ινδεπενδεντλψ οφ τηε αξιομ οφ Αρςηιμεδες``.

Ινδεεδ, τηε δεφινιτιον οφ τηε προδυςτ οφ λινε ςεγμεντς, ας ωελλ ας ιτς προπερτιες ςυςη ας ςομμυτατιιτψ ανδ διςτριβυτιιτψ, ις βαςεδ ον τηε προπερτιες οφ ςονγρυεντ τριανγλες ανδ ανγλες ινςςριβεδ ιν α ςιρςλε, ας πρεςεντεδ ιν Βοοϰς Ι ανδ ΙΙΙ οφ Τηε Ελεμεντς. Τηε Αρςηιμεδεαν αξιομ ις ιντροδυςεδ ας Δεφινιτιον 4 οφ Βοοϰ ῞, μεανινγ τηατ Ευςλιδ´ς τηεορψ οφ προπορτιον ανδ ςιμιλαρ τριανγλες δεπενδς ον ιτ.

Τηεορεμ 0.6 (Παςςαλ’ς τηεορεμ).

[dh1950, π.25]

Λετ $A$, $B$, $C$ ανδ $A^{\prime}$, $B^{\prime}$, $C^{\prime}$ βε τωο ςετς οφ ποιντς ον τηε αρμς οφ αν ανγλε. Ιφ $CB^{\prime}$ ις παραλλελ το $BC^{\prime}$ ανδ $CA^{\prime}$ ις παραλλελ το $AC^{\prime}$, τηεν $BA^{\prime}$ ις παραλλελ το $AB^{\prime}$.

Σχηµα 0. Προοφ οφ Παςςαλ´ς τηεορεμ

Τηε προοφ οφ τηις τηεορεμ ις χυιτε ιντριςατε, προμπτινγ Ηιλβερτ το δεδιςατε αν εντιρε ςυβςεςτιον το ιτς διςςυςςιον. Φιγυρε Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem ιλλυςτρατες τηε προοφ. Εςςεντιαλλψ, Ηιλβερτ εξπλορες τηε ρεερςε οφ Ευςλιδ´ς ΙΙΙ.22 ον α χυαδριλατεραλ ινςςριβεδ ιν α ςιρςλε.

Τηε δεφινιτιον οφ τηε προδυςτ οφ λινε ςεγμεντς αλιγνς ωιτη Δεςςαρτες´ αππροαςη, υςινγ τηε ριγητ ανγλε ινςτεαδ οφ ανψ ανγλε. Μορεοερ, Ηιλβερτ μοδιφιες Δεςςαρτες´ αππροαςη ςεττινγ $a$ ανδ $ab$ ον τηε ςαμε αρμ οφ τηε ανγλε· ςεε Φιγ.Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem (λεφτ) ανδ Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem.

Σχηµα 0. Ηιλβερτ´ς δεφινιτιον οφ τηε προδυςτ οφ (λεφτ). ῝ομμυτατιιτψ οφ τηε προδυςτ (ριγητ).

Ηιλβερτ δεμονςτρατες τηατ τηις προδυςτ ις ςομμυτατιε, αςςοςιατιε, ανδ διςτριβυτιε. Τηε προοφς αρε βαςεδ ον Παςςαλ´ς τηεορεμ. Φιγυρε Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem (ριγητ) ιλλυςτρατες τηε προοφ οφ τηε ςομμυτατιιτψ λαω: Σινςε τριανγλες $\triangle 1O1$ ανδ $\triangle(ab)O(ba)$ αρε ιςοςςελες, τηε εχυαλιτψ $ab=ba$ φολλοως.

3. Ηιλβερτ αξιομς φορ αν ορδερεδ φιελδ ινςλυδε τηε φολλοωινγ: Φορ $a\neq 0$, ανδ $b$, τηερε εξιςτς τηε υνιχυε ελεμεντ $x$ ςυςη τηατ

$$ax=b.$$

Φιγυρε Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem (λεφτ) ιλλυςτρατες τηε ςονςτρυςτιον οφ τηε λινε $\frac{b}{a}$. Τηε ςαμε φιγυρε ςηοως τηατ $\frac{b}{a}a=b$. Σινςε μυλτιπλιςατιον ις ςομμυτατιε, ιτ φολλοως τηατ $\frac{b}{a}$ ςολες τηε εχυατιον $ax=b$.

Σεττινγ $b=1$ ιν τηις αξιομ ιμπλιες τηε εξιςτενςε οφ τηε ινερςε $a^{-1}$· ςεε Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem (ριγητ).

Σχηµα 0. Διιςιον οφ λινε ςεγμεντς (λεφτ). Τηε ινερςε οφ α λινε ςεγμεντ (ριγητ).

Τηαλες´ τηεορεμ ανδ ςιμιλαρ τριανγλες

1. Ιν Δεςςαρτες´ Λα Γεομετριε, ωε ιδεντιφψ τηε ιμπλιςιτ ρυλε τηατ τρανςφορμς προπορτιον ιντο αν εχυαλιτψ οφ χυοτιεντς [blaszczyk2024]:

$$a:b::c:d\Leftrightarrow\frac{a}{b}=\frac{c}{d}.$$

Ηοωεερ, ϑυςτ ας Δεςςαρτες´ αριτημετις ις βαςεδ ον Τηαλες´ τηεορεμ, ςο ις τηις ρυλε. Ηιλβερτ αρριεδ ατ α ςιμιλαρ ρεςυλτ ωιτηουτ ρεφερρινγ το Τηαλες.

Δεφινιτιον 0.7.

[dh1950, π. 34] Σεγμεντς $a$, $b$, $a^{\prime}$, $b^{\prime}$ αρε ιν προπορτιον ιφ ανδ ονλψ ιφ τηε εχυαλιτψ οφ προδυςτς $ab^{\prime}$ ανδ $ba^{\prime}$ ηολδς:

$$a:b=a^{\prime}:b^{\prime}\Leftrightarrow_{df}ab^{\prime}=a^{\prime}b.$$

Σινςε Ηιλβερτ´ς αριτημετις ινςλυδες διιςιον, ωε ςαν ρεπηραςε τηις ας φολλοως

$$a:b=a^{\prime}:b^{\prime}\Leftrightarrow\frac{a}{b}=\frac{a^{\prime}}{b^{\prime}}.$$

Δεφινιτιον 0.8.

[dh1950, π.34] Εχυιανγυλαρ τριανγλες αρε ςαλλεδ ςιμιλαρ.

2. Βεφορε αδδρεςςινγ Τηαλες´ τηεορεμ, Ηιλβερτ προες τηε ςουντερπαρτ οφ Ευςλιδ´ς Προποςιτιον ῞Ι.4.

Τηεορεμ 0.9.

[dh1950, π. 34] Ιν εχυιανγυλαρ τριανγλες ςιδες αβουτ εχυαλ ανγλες αρε προπορτιοναλ.

Αποδειξη.

Ηιλβερτ φιρςτ ςονςιδερς ριγητ-ανγλεδ τριανγλες ανδ τηεν, ιν τηε γενεραλ ςαςε, εξαμινες τριανγλες ςομποςεδ οφ ριγητ-ανγλεδ τριανγλες· ςεε Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem ανδ Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem.

Σχηµα 0. Τηε φιρςτ παρτ οφ προποςιτιον 0.9

Τηε αςςυμπτιον αβουτ εχυιανγυλαρ τριανγλες $\triangle bOa$ ανδ $\triangle b^{\prime}Oa^{\prime}$ ιμπλιες τηατ λινες τηρουγη $a,b$ ανδ $a^{\prime},b^{\prime}$ αρε παραλλελ. Α ποιντ $e$ ις ςηοςεν ςο τηατ τηε λινε παςςινγ τηρουγη $e,1$ ις παραλλελ το τηεςε λινες.

Βψ τηε δεφινιτιον οφ τηε προδυςτ, ωε ηαε $b=ea$ ανδ $b^{\prime}=ea^{\prime}$. Τηεν, $a^{\prime}b=a^{\prime}ea$, $ea^{\prime}a=b^{\prime}a$. Δυε το ςομμυτατιιτψ, $a^{\prime}b=b^{\prime}a$, τηατ ις, $a:b=a^{\prime}:b^{\prime}$.

Ιν τηε γενεραλ ςαςε, Ηιλβερτ προςεεδς ας φολλοως: ιντερςεςτινγ τηε βιςεςτορς ιν τριανγλες $T$ ανδ $T^{\prime}$ δετερμινες ποιντς $S$ ανδ $S^{\prime}$. Περπενδιςυλαρς δροππεδ φρομ $S$ ανδ $S^{\prime}$ οντο τηε ςιδες οφ τηε τριανγλες δεςομποςε $T$ ανδ $T^{\prime}$ ιντο ριγητ-ανγλεδ τριανγλες ςυςη τηατ ρεςπεςτιε παιρς αρε εχυιανγυλαρ. Τηις αππροαςη αλλοως Ηιλβερτ το αππλψ τηε πρειους ρεςυλτ ρελατεδ το ριγητ-ανγλεδ τριανγλες· ςεε Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem.

Σχηµα 0. Δεςομποςιτιον οφ εχυιανγυλαρ τριανγλες.

῝ονςεχυεντλψ, προπορτιονς ρελατινγ το ρεςπεςτιε τριανγλες μαϰινγ $T$ ανδ $T^{\prime}$ φολλοω:

$$a_{b}:r=a_{b}^{\prime}:r^{\prime},\ \ \ a_{c}:r=a_{c}^{\prime}:r^{\prime},\ \ \ b_{c}:r=b_{c}^{\prime}:r^{\prime},\ \ \ b_{a}:r=b_{a}^{\prime}:r^{\prime}.$$

Τυρνινγ προπορτιονς ιντο εχυαλιτιες οφ προδυςτς γιες:

$$a_{b}r^{\prime}=a_{b}^{\prime}r,\ \ \ a_{c}r^{\prime}=a_{c}^{\prime}r,\ \ \ b_{c}r^{\prime}=b_{c}^{\prime}r,\ \ \ b_{a}r^{\prime}=b_{a}^{\prime}r.$$

Βψ τηε διςτριβυτιε λαω, ονε οβταινς:

$$(a_{b}+a_{c})r^{\prime}=(a_{b}^{\prime}+a_{c}^{\prime})r^{\prime},\;\;\;\;\;(b_{c}+b_{a})r^{\prime}=(b_{c}^{\prime}+b_{a}^{\prime})r^{\prime},$$

Τηεν:

$$ar^{\prime}=a^{\prime}r,\ \ \ \ br^{\prime}=b^{\prime}r,$$

ανδ αλςο:

$$b^{\prime}ar^{\prime}=b^{\prime}a^{\prime}r,\;\;\;\;\;a^{\prime}br^{\prime}=a^{\prime}b^{\prime}r.$$

Φιναλλψ, διιδινγ τηε εχυαλιτψ $b^{\prime}ar^{\prime}=a^{\prime}br^{\prime}$ βψ $r^{\prime}$ γιες

$$b^{\prime}a=a^{\prime}b,$$

ορ, ιν τηε εχυιαλεντ φορμ:

$$a:b=a^{\prime}:b^{\prime}.$$

Νοτε τηατ, το διιδε $b^{\prime}ar^{\prime}=a^{\prime}br^{\prime}$ βψ $r^{\prime}$, Ηιλβερτ ηαδ το ςηοω τηατ μυλτιπλιςατιον οφ λινε ςεγμεντς ις αν αςςοςιατιε οπερατιον. ∎

Φυρτηερμορε Ηιλβερτ ωριτες: ``Φρομ τηε τηεορεμ ϑυςτ δεμονςτρατεδ, ωε ςαν εαςιλψ δεδυςε τηε φυνδαμενταλ τηεορεμ ιν τηε τηεορψ οφ προπορτιον´´.

Τηεορεμ 0.10.

[dh1950, π. 35] Ιφ τωο παραλλελ λινες ςυτ ςεγμεντς $a$, $b$ φρομ ονε ςιδε οφ αν ανγλε ανδ ςεγμεντς $a^{\prime}$, $b^{\prime}$ φρομ τηε οτηερ ςιδε, τηεν τηε προπορτιον $a:b=a^{\prime}:b^{\prime}$ ηολδς. ῝ονερςελψ, ιφ φουρ ςεγμεντς $a$, $b$, $a^{\prime}$, $b^{\prime}$ ςατιςφψ τηις προπορτιον ανδ $a$, $a^{\prime}$ ανδ $b$, $b^{\prime}$ αρε λαιδ οφφ αλονγ τηε τωο ςιδες οφ αν ανγλε ρεςπεςτιελψ, τηεν τηε ςτραιγητ λινες ϑοινινγ τηε εξτρεμιτιες οφ $a$ ανδ $b$ ανδ οφ $a^{\prime}$ ανδ $b^{\prime}$ αρε παραλλελ.

Ηιλβερτ λεαες τηις ωιτηουτ προοφ. Ινδεεδ, τηε προοφ προςεεδς ςτραιγητφορωαρδλψ, ιφ ινςτεαδ οφ προπορτιον $a:b=a^{\prime}:b^{\prime}$, ωε ςονςιδερ τηε εχυαλιτψ:

$$\frac{a}{b}=\frac{a^{\prime}}{b^{\prime}}.$$

Τηεν, ωε ςαν αππλψ τηε ρυλε οφ αριτημετις, ςπεςιφιςαλλψ:

(3) $$\frac{a}{a^{\prime}}=\frac{a+b}{a^{\prime}+b^{\prime}}\Rightarrow\frac{a}{a^{\prime}}=\frac{b}{b^{\prime}}.$$

Ας τριανγλες $\triangle BAC$ ανδ $\triangle BDE$ αρε εχυιανγυλαρ, ιτ φολλοως φρομ τηε πρειους τηεορεμ ανδ (3) τηατ

$$\frac{a}{a^{\prime}}=\frac{b}{b^{\prime}}.$$

Σχηµα 0. Προποςιτιον 0.10

Φορ τηε ςεςονδ παρτ, ςυπποςε $\frac{a}{b}=\frac{a^{\prime}}{b^{\prime}}$ ανδ $DE\nparallel AC$. Λετ τηε λινε $AC^{\prime}$ παραλλελ το $DE$ ςυτ ον τηε ςιδε $BC$ λινε ςεγμεντ $b^{\prime\prime}$. Βψ τηε Πλαψφαιρ´ς αξιομ, τηε ςεγμεντ $b"$ ις υνιχυε. Νοω, λετ $b^{\prime\prime}<b^{\prime}$· ςεε Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem

Βψ τηε φιρςτ παρτ, τηε εχυαλιτιτες ηολδ:

$$\frac{a^{\prime}}{b^{\prime}}=\frac{a}{b}=\frac{a^{\prime}}{b^{\prime\prime}}.$$

Τηις λεαδς το α ςοντραδιςτιον, ας ιτ ιμπλιες $b^{\prime}=b^{\prime\prime}$.

$\Box$

Νοτε τηατ ιν Ευςλιδ´ς ςψςτεμ, τηε ιμπλιςατιον

$$a:b::a:b^{\prime\prime}\Rightarrow b^{\prime}=b^{\prime\prime}$$

αλςο ηολδς βυτ ις βαςεδ ον Προποςιτιον ῞.9, ωηιςη ρεχυιρες Αρςηιμεδες αξιομ.

Ον τηε οτηερ ηανδ,

$$\frac{a^{\prime}}{b^{\prime}}=\frac{a^{\prime}}{b^{\prime\prime}}\Rightarrow b=b^{\prime\prime}$$

οβταινς ιν ανψ ορδερεδ φιελδ (Αρςηιμεδεαν ορ νον-Αρςηιμεδεαν) ανδ, τηερεφορε, ιν Ηιλβερτ´ς αριτημετις οφ λινε ςεγμεντς.

Ηαρςτηορνε

Τωο ωαψς οφ ιντροδυςινγ προδυςτ

Σχηµα 0. Ελεμεντς, ΙΙΙ.35 (λεφτ) ανδ ιτς ςιμπλιφιεδ ερςιον (ριγητ).

1. Τηερε αρε τωο προποςιτιονς ιν Ευςλιδ´ς Ελεμεντς τηατ μαψ ςερε ας α βαςις φορ τηε προδυςτ οφ λινε ςεγμεντς: ῞Ι.12 ανδ ΙΙΙ.35. Δεςςαρτες ανδ λατερ Ηιλβερτ φολλοωεδ τηε φιρςτ πατη, ωηιλε Ροβιν Ηαρτςηορνε [ref_RH] ςηοςε τηε οτηερ.

Ηιλβερτ´ς αξιομς δο νοτ ινςλυδε ςιρςλες· ηοωεερ, ηις αριτημετις εμπλοψς προπερτιες οφ χυαδριλατεραλς ινςςριβεδ ιν α ςιρςλε. Ηαρτςηορνε ςιμπλιφιεδ τηεςε αργυμεντς βψ ιντροδυςινγ τηε αριτημετις οφ λινε ςεγμεντς βαςεδ ον Ευςλιδ´ς Προποςιτιον ΙΙΙ.35.

Ευςλιδ ςτατες ΙΙΙ.35 ιν τερμς οφ εχυαλ αρεας: ῝ηορδς ιν α ςιρςλε ιντερςεςτ ιν ςυςη α ωαψ τηατ τηε ρεςπεςτιε ρεςτανγλες αρε εχυαλ,

$$AE.EC=BE.ED$$

Ιν α ςιμπλιφιεδ φορμ, ωε ςαν ςονςιδερ περπενδιςυλαρ ςηορδς, γιινγ

$$ab=cd;$$

ςεε. Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem. Ωηεν ονε οφ τηε λινες $a,b,c,d$ ις ςετ το $1$, ςαψ $c=1$, ωε μαψ τρεατ $d=ab$ ας α δεφινιτιον οφ α προδυςτ.

Σχηµα 0. Ηαρτςηορνε´ς δεφινιτιον οφ τηε προδυςτ οφ λινε ςεγμεντς.

Ηαρτςηορνε´ς δεφινιτιον οφ α προδυςτ ις ας φολλοως ([ref_RH], π. 170): Ταϰινγ τωο εχυιανγυλαρ ριγητ-ανγλεδ τριανγλες — τηε φιρςτ ωιτη λεγς $1$ ανδ $a$, τηε ςεςονδ ωιτη λεγ $b$, τηε λινε $EF$ ις τηε προδυςτ οφ $CB$ ανδ $ED$· ςεε Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem (λεφτ). Ινδεεδ, γιεν τηατ τηεςε τριανγλες αρε αρρανγεδ ας ςηοων ιν Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem (μιδδλε), ερτιςες $A,C,D$, ανδ $E$ φορμ α ςψςλις χυαδριλατεραλ, ανδ ωε ςαν ιντερπρετ τηε λινες $AF$ ανδ $CD$ ας ιντερςεςτινγ ςηορδς· ςεε Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem (ριγητ).

2. Ιν Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem, ωε ςομπαρε τωο ωαψς οφ ιντροδυςινγ τηε προδυςτ βαςεδ ον Ευςλιδ´ς προποςιτιονς. Τηε αςςυμπτιον $l\parallel p$, τρανςλατες ιντο τηε εχυαλιτψ οφ ανγλες, $\alpha=\beta$, ανδ τηεν, βψ ῞Ι.2α, ιντο τηε προπορτιον $a:c::d:b$. Ον τηε οτηερ ηανδ, τηε προπορτιον $a:c::d:b$, βψ ῞Ι.2β, τρανςλατες ιντο τηε ςονδιτιον $l\parallel p$. Ωε ςυμμαριζε τηις ιν τηε φολλοωινγ φορμυλα:

$$\alpha=\beta\xLeftrightarrow[VI.2]{}\frac{a}{c}=\frac{d}{b}.$$

Ιν τηε ςεςονδ αππροαςη, ιφ $\alpha=\beta$, τηεν τηε ερτιςες οφ τηε τριανγλες φορμ α ςψςλις χυαδριλατεραλ, ανδ βψ ΙΙΙ.35, $ac=bd$. Τηε ιμπλιςατιον ςαν αλςο βε ρεερςεδ, βυτ τηε ςορρεςπονδινγ αργυμεντ ρεχυιρες α νεω ςεττινγ ινολινγ εχυαλ αρεας. Ωε ςυμμαριζε τηις ιν τηε φολλοωινγ φορμυλα:

$$\alpha=\beta\xLeftrightarrow[III.35]{}ac=bd.$$

Τηε δεφινιτιον οφ μυλτιπλιςατιον οφ ςεγμεντς ιν τηε αβοε μαννερ αλλοως Ηαρτςηορνε το ςιμπλιφψ τηε προοφ οφ τηε προπερτιες οφ μυλτιπλιςατιον.

Σχηµα 0. Τωο ωαψς οφ δεφινινγ προδυςτ: προπορτιον (λεφτ) ανδ ιντερςεςτινγ ςηορδς (ριγητ).

Αριτημετις ανδ Τηαλες´ τηεορεμ

Ηαρτςηορνε´ς αππροαςη ςιμπλιφιες προοφς οφ προπερτιες ςυςη ας ςομμυτατιιτψ ανδ διςτριβυτιιτψ. Φορ εξαμπλε, το ςηοω τηατ $ab=ba$, ωε ςονςιδερ α τριανγλε ωιτη ανγλε $\alpha$ ανδ δετερμινε τηε προδυςτ $ab$. Ιν τηε ςαμε ςιρςλε, ιφ ωε ςονςιδερ α τριανγλε ωιτη ανγλε $\beta$, ωε οβταιν τηε προδυςτ $ba$. Ιτ τυρνς ουτ το βε τηε ςαμε λινε ςεγμεντ. Τηερεφορε, $ab=ba$· ςεε Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem (λεφτ).

Τηε ινερςε οφ α λινε ςεγμεντ ις αλςο εαςιλψ δετερμινεδ ωιτηιν τηις αππροαςη. Αν ιςοςςελες τριανγλε ωιτη ηειγητ $b$ ανδ βαςε $2$ δετερμινες α ςιρςλε, ωηιςη ιν τυρν δετερμινες τηε ςεγμεντ $\frac{1}{b}$· Φιγ. Bridging Classical and Modern Approaches to Thales’ Theorem (μιδδλε ανδ ριγητ).

Α ςιμιλαρ τεςηνιχυε εναβλες Ηαρτςηορνε το προε τηατ τηε μυλτιπλιςατιον οφ λινε ςεγμεντς ις αν αςςοςιατιε οπερατιον [ref_RH, π. 172]. Τηερεφορε, ηις αριτημετις εναβλες ονε το φινδ τηε φουρτη προπορτιοναλ. Ινδεεδ, ηις προοφ οφ Τηαλες´ τηεορεμ φολλοως Ηιλβερτ´ς τηεορεμς 0.9 ανδ 0.10, πρεςεντεδ αβοε.

Σχηµα 0. Ηαρτςηορνε´ς αριτημετις οφ λινε ςεγμεντς.