Measuring diachronic sense change: new models and Monte Carlo methods for Bayesian inference

Abstract

In a bag-of-words model, the senses of a word with multiple meanings, e.g. “bank” (used either in a river-bank or an institution sense), are represented as probability distributions over context words, and sense prevalence is represented as a probability distribution over senses. Both of these may change with time. Modelling and measuring this kind of sense change is challenging due to the typically high-dimensional parameter space and sparse datasets. A recently published corpus of ancient Greek texts contains expert-annotated sense labels for selected target words. Automatic sense-annotation for the word “kosmos” (meaning decoration, order or world) has been used as a test case in recent work with related generative models and Monte Carlo methods. We adapt an existing generative sense change model to develop a simpler model for the main effects of sense and time, and give MCMC methods for Bayesian inference on all these models that are more efficient than existing methods. We carry out automatic sense-annotation of snippets containing “kosmos” using our model, and measure the time-evolution of its three senses and their prevalence. As far as we are aware, ours is the first analysis of this data, within the class of generative models we consider, that quantifies uncertainty and returns credible sets for evolving sense prevalence in good agreement with those given by expert annotation.

Keywords: Bayesian inference; diachronic lexical semantics; Markov Chain Monte Carlo methods; natural language processing (NLP); sense change model

) αππεαρ ωιτη ηιγη προβαβιλιτψ υνδερ τωο ςενςες, ιτ ις νοτ ςλεαρ ηοω το αςςιγν τηε ςενςε λαβελς βετωεεν τηεμ ιν ορδερ το μαϰε ανψ ςορτ οφ ςομπαριςον. Τηε ςαμε βεηαιουρ ις ςεεν φυρτηερ δοων τηε ςενςε ςολυμνς φορ οτηερ λεςς φρεχυεντ ςοντεξτ ωορδς. Τρψινγ αλλ ποςςιβλε περμυτατιονς οφ τηε ςενςε λαβελς, τηε βεςτ Βριερ ςςορε ωε γετ ις $BS=0.73$ --- ωορςε τηαν ρανδομλψ αςςιγνινγ τηε προβαβιλιτψ $\hat{p}(z_{d}=k)=\frac{1}{K}$ φορ αλλ $d,k$.

῝ονςλυςιον

Ωε ηαε γιεν α γενερατιε μοδελ οφ Διαςηρονις Σενςε ῝ηανγε (ΔιΣ῝), τρεατινγ ςενςε ανδ τιμε ας αδδιτιε εφφεςτς, ανδ α γραδιεντ-βαςεδ Μ῝Μ῝ μετηοδ φορ ινφερρινγ μοδελ παραμετερς.

Ωηιλςτ ωε αδοπτ τηε οεραλλ μοδελλινγ φραμεωορϰ οφ frermann2016bayesian ανδ GASC_2019arXiv190305587P, ωε φουνδ τηατ τηε ςπεςιφις Μ῝Μ῝ ςαμπλερς υςεδ τηερε ταϰε αρουνδ 40 τιμες ας λονγ το αςηιεε τηε ςαμε ΕΣΣ. Ουρ Μ῝Μ῝ εξπλοιτς τηε φαςτ τηατ ιτ ις ποςςιβλε το μαργιναλιςε βψ ςυμμινγ οερ τηε διςςρετε ςενςε αςςιγνμεντς εξαςτλψ. Γραδιεντ-βαςεδ Μ῝Μ῝ ον τηε μαργιναλ ις, νοτ ςυρπριςινγλψ, φαρ μορε εφφιςιεντ τηαν ςιμπλε Γιββς ςαμπλινγ ον τηε ϑοιντ μοδελ.

Ωε ςαρριεδ ουτ αυτοματις ςενςε-αννοτατιον βψ ιδεντιφψινγ ωορδ-ςενςε δεπενδενςε, ανδ διςςοερεδ ςενςε γρουπινγς. Ωε μεαςυρεδ τιμε-εολυτιον οφ ςενςε διςτριβυτιονς οερ ςοντεξτ ωορδς ανδ οφ ςενςε πρεαλενςε διςτριβυτιονς οερ ςενςες. Ωε ςηοωεδ τηατ, φορ τηε ωελλ-βεηαεδ “βανϰ” δατα ωηερε Μ῝Μ῝ ταργετινγ ΔιΣ῝, Σ῝ΑΝ ανδ ΓΑΣ῝ αλλ ςονεργε, ΔιΣ῝ ηας ςλιγητλψ βεττερ πρεδιςτιε περφορμανςε φορ ηελδ-ουτ εξπερτ-αννοτατεδ ςενςε λαβελς δεςπιτε βεινγ τηε ςιμπλερ μοδελ. Ωε φυρτηερ ςηοωεδ τηατ, φορ τηε ςμαλλερ ανδ νοιςιερ “ϰοςμος” δατα ωηερε νο ωελλ-ςαλιβρατεδ φιττινγ προςεδυρε ις ααιλαβλε φορ Σ῝ΑΝ ανδ ΓΑΣ῝, ΔιΣ῝ ωορϰς ωελλ ιν τηε ςενςε τηατ ιτ γιες πρεαλενςε εςτιματιον ιντεραλς ςλοςε το τηοςε ωε ωουλδ οβταιν ιφ ωε ηαδ τηε τρυε ςενςε λαβελς.

Ας φαρ ας ωε αρε αωαρε, ουρ αναλψςις οφ “ϰοςμος” ιν τηε τεςτ ςαςε Σεςτιον LABEL:sec:experiment_kosmos ανδ “ρεαλ-υςε” Αππενδιξ LABEL:sec:appendix:kosmos γιε τηε φιρςτ αναλψςις οφ ςενςε ςηανγε φορ τηεςε δατα τηατ ρετυρνς γοοδ αγρεεμεντ ωιτη πρεαλενςε φρομ εξπερτ αννοτατιον. Ονε ςριτιςιςμ εξαμινεδ ιν Σεςτιον LABEL:sec:sense_change ις τηατ ΔιΣ῝ δοες νοτ μοδελ τηε ςενςε-τιμε ιντεραςτιον εφφεςτ. Ιν ουρ ςεττινγ, τηε ςενςε οφ α ταργετ ωορδ ις δεφινεδ βψ τηε διςτριβυτιον οερ ιτς ςοντεξτ ωορδς. ΔιΣ῝ δοες μοδελ τεμποραλ ςηανγε ιν τηις διςτριβυτιον, βυτ ςαπτυρες ονλψ τηε μαιν εφφεςτς αςςοςιατεδ ωιτη ςηανγες ιν τηε οεραλλ υςαγε φρεχυενςψ οφ τηε ςοντεξτ ωορδς αςροςς αλλ ςενςες οφ τηε ταργετ ωορδ. Ιτ ωουλδ βε ιντερεςτινγ το λοοϰ φορ φυρτηερ εξαμπλες οφ ταργετ ωορδς ωηερε τηε ινδεπενδεντ εολυτιον οφ ςενςες μοδελλεδ βψ Σ῝ΑΝ/ΓΑΣ῝ ις μεαςυραβλε ανδ ιμπαςτς ςενςε-λαβελλινγ.

Ουρ ςτυδψ οφ ςψντηετις δατα ιν Σεςτιον LABEL:sec:experiment_synthetic ςηοωεδ τηατ εεν ωηεν δατα αρε ςιμυλατεδ υνδερ Σ῝ΑΝ, ωιτη αβυνδαντ ιντεραςτιον, ΔιΣ῝ γιες ρελιαβλε ςενςε-λαβελ πρεδιςτιονς ανδ παραμετερ εςτιματες. Φυρτηερμορε, ιν μανψ ποτεντιαλλψ ιντερεςτινγ ςαςες ωηερε τηε δατα αρε ςπαρςε, τηερε ις νο ςομπυτατιοναλ προςεδυρε ωε ϰνοω οφ τηατ ωιλλ αςτυαλλψ φιτ τηε ιντεραςτιον ας παραμετεριςεδ ιν Σ῝ΑΝ/ΓΑΣ῝ ρελιαβλψ. Ιν φυτυρε ωορϰ ωε ωουλδ λιϰε το φινδ α παραμετεριςατιον οφ τηε ςενςε-τιμε ιντεραςτιον εφφεςτ τηατ ις τραςταβλε. ΔιΣ῝ ωουλδ τηεν βε α νατυραλ νυλλ μοδελ το τηις αλτερνατιε.

Αλλ τηεςε μοδελς ςαν ιδεντιφψ τηε εμεργενςε οφ νεω ςενςες, βυτ ωε ηαε νοτ εξπλορεδ τηις. Ιτ μαψ βε ποςςιβλε το ινςλυδε αν ατομ οφ προβαβιλιτψ ατ $\tilde{\phi}^{g,t}_{k}=0$ ιν ορδερ το ςαρρψ ουτ ςιμυλτανεους ανδ φορμαλ μοδελ-ςελεςτιον φορ τηε φιρςτ τιμε $t$ ατ ωηιςη $\tilde{\phi}^{g,t}_{k}>0$ ανδ τηερε ις ειδενςε φορ α νεω ςενςε.

ΔιΣ῝ ςηαρες ςομε διςαδανταγες ωιτη τηε γενερατιε μοδελς ον ωηιςη ιτ ις βαςεδ. Ωε ταργετ τηε ςενςες οφ ονε ωορδ ατ α τιμε, ιν ςοντραςτ το ςομε αππροαςηες ιν τηε μαςηινε λεαρνινγ λιτερατυρε ςιτεδ ιν Σεςτιον LABEL:sec:related_work. Ηοωεερ, ΔιΣ῝ δοες προιδε ωελλ-ςαλιβρατεδ υνςερταιντψ εςτιματες, ας ειδενςεδ βψ ουρ εξπεριμεντς, ρατηερ τηαν ϑυςτ ποιντ εςτιματες. Ανοτηερ λιμιτατιον ις τηατ τηε νυμβερ οφ ςενςες $K$ νεεδς το βε ςηεςϰεδ ιν μυλτιπλε ρυνς. Ιτ μαψ βε ποςςιβλε το λεαρν $K$ υςινγ μορε φορμαλ τεςτινγ προςεδυρες. Ηοωεερ, φορ εςτιματιον οφ ςενςε διςτριβυτιονς (οερ ςοντεξτ ωορδς), ςενςε πρεαλενςε ανδ τηειρ εολυτιον φρομ υνλαβελλεδ τεξτ, ΔιΣ῝ ωορϰς ωελλ ιν α ςεμι-ςυπεριςεδ μοδε ιν ωηιςη μοδελ ςελεςτιον ις βαςεδ ον τηε ρεχυιρεμεντ τηατ τηε ουτπυτ βε μεανινγφυλ το τηε υςερ.