Zredukowane homologie Khovanova

Abstract.

W a ciwie od momentu zdefiniownia przez Khovanova [2] nowego niezmiennika b d cego kategoryfikacj wielomianu Jonesa, nazwanego p niej homologiami Khovanova, zauwa ono potrzeb (i to zar wno teoretyczn jak i obliczeniow ) pos ugiwania si zredukowanymi homologiami. Niestety, okaza o si e jedyne dost pne definicje wprzypadku zwyk ych homologii s nienaturalne – zale od dokonywania wybor w sk adowych odpowiednich diagram w i nie daj si uog lni na struktury kategoryjne wy szych poziom w (jak na przyk ad na morfizmy mi dzy w z ami); zaw d ten spot gowa fakt skonstruowania takich zredukowanych homologii dla nieparzystych homologii Khovanova podanych przez Rasmussena, Ozsvatha i Szabo w [4]. W poni szej pracy konstuujemy w a ciwe zredukowane homologie Khovanova, kt re mo na naturalnie zdefiniowa dla dowolnego diagramu w z a lub splotu.

1. Wprowadzenie

W [5] zdefiniowano now wersj homologii Khovanova. Przypomnijmy skonstruowane tam struktury algebraiczne.

Rozwa my specjalny rodzaj algebry tensorowej generowanej przez modu z gradacj $A=R\mathbf{1}\varoplus R\mathbf{x}$ nad $R=\mathbb{Z}[X,Y,Z]/X^{2}=Y^{2}=1$ z operacjami danymi poprzez:

• mno enie $m\colon A^{\varotimes 2}\rightarrow A^{\varotimes 1}$

  $$m(\mathbf{1}\mathbf{1}) =1 m(\mathbf{1}\mathbf{x}) =\mathbf{x}$$

  $$m(\mathbf{x}\mathbf{1}) =XZ\mathbf{x} m(\mathbf{x}\mathbf{x}) =0$$

• komno enie $\Delta\colon A^{\varotimes 1}\rightarrow A^{\varotimes 2}$

  $$\Delta(\mathbf{1}) =\mathbf{x}\mathbf{1}+YZ\mathbf{1}\mathbf{x}$$

  $$\Delta(\mathbf{x}) =(\mathbf{x}\mathbf{x})$$

• jedno $\eta\colon R\rightarrow A$

  $$\eta(1) =\mathbf{1}$$

• kojedno $\epsilon\colon A\rightarrow R$

  $$\epsilon(\mathbf{1}) =0 \epsilon(\mathbf{x}) =1$$

• permutacja $P\colon A^{\varotimes 2}\rightarrow A^{\varotimes 2}$

  $$P(\mathbf{1}\mathbf{1}) =X\mathbf{1}\mathbf{1} P(\mathbf{1}\mathbf{x}) =Z^{-1}\mathbf{x}\mathbf{1}$$

  $$P(\mathbf{x}\mathbf{x}) =Y\mathbf{x}\mathbf{x} P(\mathbf{x}\mathbf{1}) =Z\mathbf{1}\mathbf{x}$$

Oznaczmy przez $D$ dowolny diagram rozpatrywanego splotu. Diagram taki wyposa amy w ka dym skrzy owaniu w strza ki (mo emy wybra jeden z dw ch nier wnowa nych sposob w narysowania takich strza ek, niemniej oba sposoby dadz izomorficzne obiekty) zgodnie z nast puj c zasad :

Obrazek powy ej pokazuje r wnie sposoby tzw. wyg adzenia skrzy owania. Je li mamy na diagramie $D$ dok adnie $n$ skrzy owa , to indeksuj c dowolnie skrzy owania otrzymamy $n$ strza ek przypisanych do $n$ skrzy owa w diagramie $D$. Podobnie dla dowolnego $I\subseteq\{0,1\}^{n}$ otrzymamy $n$ strza ek na $n$ skrzy owaniach, przy czym $k$-te skrzy owanie wyg adzamy w spos b wskazany przez $k$-t wsp rz dn $I$. Wyg adzenie takie oznaczymy $D(I)$, sk ada si ono z dok adnie $k(I)$ roz cznych okr g w (kt re b dziemy dalej oznacza $\overline{s}_{1},\ldots,\overline{s}_{k(I)}$). Dla u atwienia opisu przyjmijmy, e $s(a_{i})$ oznacza okr g z kt rego $a_{i}$ wychodzi, $t(a_{i})$ okr g do kt rego $a_{i}$ idzie.

Niech teraz $K_{k}$ oznacza dla ka dego $k$ graf pe ny o $k$ wierzcho kach, wyposa ony w dodatkowe informacje. Je li $k=k(I)$ to u ywamy tak e oznaczenia $K_{I}$.

Zauwa my na przyk ad, e $D(0)$ mo emy uto sami z podgrafem $K_{k(0)}$ wyposa onym dodatkowo w cykliczny porz dek pomi dzy kraw dziami przy ka dym z wierzcho k w. Podgraf ten b dziemy oznacza $\mathcal{M}(D(0))$.

Niech $\mathcal{A}^{\prime}(I)$ b dzie zbiorem sk adaj cym si z wierzcho k w i kraw dzi $K(I)$. Rozpinaj c na tym zbiorze abelow grup woln , a nast pnie na grupie jej pier cie grupowy otrzymamy pier cie $\mathcal{A}(I)$, kt ry b dziemy dalej nazywa woln algebr strza ek $D(I)$. Niech $A$ b dzie pier cieniem Frobeniusa po raz pierwszy zdefiniowanym przez Khovanova w , tj. $A=\mathbb{Z}\mathbf{1}\varoplus\mathbb{Z}\mathbf{x}$ gdzie $A$ jest wyposa one w dodatkow gradacj , przy kt rej $\deg\mathbf{1}=-1$ oraz $\deg\mathbf{x}=+1$. Definiujemy reprezentacj $\mathcal{A}$ do odpowiedniej pot gi tensorowej $A$ w spos b nast puj cy:

$$ev_{I}\colon\mathcal{A}\rightarrow\mathbb{Z}Mor(K^{\varotimes k(I)},K^{\varotimes k(I)})$$

Je li $a_{i}\in\mathcal{A}$ jest strza k dla kt rej $s(a_{i})=\overline{s}_{s}$ oraz $t(a_{i})=\overline{s}_{t}$ (dla $s\neq t$) to przyjmujemy $ev_{I}(a_{i})=T^{s,t}$; je li $a_{i}$ taka, e $s(a_{i})=t(a_{i})=\overline{s}_{s}$ to $ev_{I}(a_{i})=T^{s}$ gdzie $T^{s,t}\colon K^{\varotimes 2}\rightarrow K^{\varotimes 2}$ jest dane poprzez

$$T^{s,t}(\mathbf{1}\mathbf{1}) =\mathbf{x}\mathbf{1}+\mathbf{1}\mathbf{x} T^{s,t}(\mathbf{1}\mathbf{x}) =\mathbf{x}\mathbf{x}$$

$$T^{s,t}(\mathbf{x}\mathbf{1}) =\mathbf{x}\mathbf{x} T^{s,t}(\mathbf{x}\mathbf{x}) =0\mathbf{1}\mathbf{x}$$

ponadto $T^{s}\colon K\rightarrow K$ jest dane jako

$$T^{s}(\mathbf{1}) =2\mathbf{x} T^{s}(\mathbf{x}) =0$$

Rozszerzamy $ev_{I}$ do ca ego $\mathcal{A}$ przyjmuj c $ev_{I}(a_{i_{1}}\ldots a_{i_{m}})=ev_{I}(a_{i_{1}})\circ\ldots\circ ev_{I}(a_{i_{m}})$. Oznaczmy poprzez $\mathcal{O}_{I}$ obraz odwzorowania $ev_{I}$.

Zauwa my, e mamy nast puj ce operacje. Je li $D(I)$ oraz $D(J)$ s dwoma wyg adzeniami diagramu $D$ r ni cymi si tylko sposobem wyg adzenia skrzy owania o indeksie $i$, to definiujemy $\partial^{I}_{J}\colon\mathcal{A}(I)\rightarrow\mathcal{B}(I)$ jako:

$$\partial_{J}^{I}(a_{i_{1}}\ldots a_{i_{m}})=\begin{cases}a_{i_{1}}\ldots a_{i_{m}}&,s(a_{i})\neq t(a_{i})\text{ w }I\\ a_{i}a_{i_{1}}\ldots a_{i_{m}}&,s(a_{i})=t(a_{i})\text{ w }I\end{cases}$$

Zauwa my, e zachodzi nast puj ce

Theorem 1.

Nast puj cy diagram jest przemienny

gdzie $e_{1}$ jest wzi ciem warto ci danego odwzorowania na odpowiednio du ej pot dze tensorowej jedynki, a r niczka z prawej strony jest r niczk Khovanova.

Przyjmuj c jako $|I|$ sum wszystkich wsp czynnik w w $I$ oraz

$$\partial^{I}=\sum_{I<J}\epsilon_{J}^{I}\partial^{I}_{J},$$

gdzie $\epsilon^{I}_{J}$ jest uznakowieniem Khovanova otrzymamy kompleks

$$\mathcal{O}_{k}\colon=\oplus_{|I|=k}\mathcal{O}_{I}.$$

2. Dow d niezmienniczo ci – kompleks strza kowy

W celu wykazania, e kompleks $\mathcal{O}$ jest niezmienniczy wzgl dem ruch w Reidemaistera przedstawimy alternatywny opis tego kompleksu w j zyku graf w. Podobny zabieg zastosowa Bloom w pracy [12] dowodz c niezmienniczo ci homologii nieparzystych wzgl dem mutacji. Niech zatem $\mathcal{R}^{\prime}(D(I))$ b dzie zbiorem pograf w $K_{I}$ zdefiniowanym w spos b nast puj cy. $X\in\mathcal{R}(D(I))\Leftrightarrow$ gdy dla dowolnej sk adowej sp jnej $S$ zachodzi jeden z poni szych warunk w:

1. $S$ jest wyr nionym wierzcho kiem;

2. $\pi(S)=0$ i $S$ ma co najwy ej jeden wyr niony wierzcho ek;

3. $\pi(S)=\mathbb{Z}$ i $S$ nie posiada wyr nionych wierzcho k w.

Definiujemy $\mathcal{R}(D(I))\colon=\mathbb{Z}\mathcal{R}^{\prime}(D(I))$ Zauwa my, e mamy odwzorowanie

$$\psi\colon\mathcal{R}(D(I))\rightarrow\mathcal{A}(I)$$

przyporz dkowuj ce strza ce $a_{i}$ odwzorowanie $T^{s(a_{i}),t(a_{i})}$ lub $T^{s(a_{i})=t(a_{i})}$, wierzcho kowi $\overline{s}_{m}$ odwzorowanie $T^{m}$, a podgrafowi sk adaj cemu si z paru kraw dzi i wierzcho k w odpowiednie z o enie (zauwa my, e kolejno z o enia nie jest istotna).

W wielu miejscach poni ej b dziemy rysowa fragmenty diagram w w kt rch – bia y wierzcho ek oznacza niewyr niony wierzcho ek diagramu, czarny wierzcho ek oznacza wyr niony wierzcho ek, przerywana strza ka oznacza strza k $D(I)$ nie le c w rozpatrywanym jego podzbiorze, a ci g a strza ka oznacza strza k w $D(I)$ kt ra le y w rozpatrywanym jego podzbiorze.

Lemma 2.

J dro odwzorowania $\psi$ jest generowane przez nast puj ce relacje (przedstawione lokalnie):

dodatkowo je li $l_{1},\ldots,l_{2m}$ jest parzystym cyklem w grafie, to $l_{1}+l_{3}+\ldots+l_{2m-1}=l_{2}+\ldots+l_{2m}$, a je li $l_{1},\ldots,l_{2m}$ jest dowolnym cyklem w grafie, to $l_{1}+l_{2}+\ldots+l_{m}=l_{1}+\ldots+l_{2m-1}+$ dowolny wyr niony wierzcho ek na cyklu (tak e rozumiane jako relacje lokalne).

Definition 3.

Zbi r $\Theta_{I}\colon=\mathcal{R}(D(I))/\ker\psi$ nazwiemy grup graf w dla diagramu $D(I)$.

Zauwa my e mamy, podobnie jak wcze niej, r niczkowanie. Je li wyg adzenia diagramu $D(I)$ oraz $D(J)$ r ni si tylko wyg adzeniem w skrzy owaniu $i$-tym (lub inaczej, wzd u strza ki $a_{i}\in\mathcal{M}(D(0))$) to w zale no ci od sytuacji wyj ciowej mo emy mie dwie sytuacje:

podobnie je li kt ry z przylegaj cych wierzcho k w jest wyr niony to wyr niamy tak sam liczb wierzcho k w po drugiej stronie (zauwa my e zgodnie z opisem j dra $\psi$ r niczka jest poprawnie okre lona).

Przejd my nast pnie do wykazania, e kompleks (a dok adniej jego homologie) s rzeczywi cie niezmiennikiem w z a. Dow d przeprowadzimy w duchu Bar-Natana [1], korzystaj c silnie z jego intuicji geometrycznej.

2.1. Niezmienniczo wzgl dem 1RM

W przypadku pierwszego ruchu Reidemaistera mamy nast pne odwzorowanie kompleks w:

Warto zauwa y , e nasz wyj ciowy kompleks jest sto kiem nad tym odwzorowaniem.

odwzorowanie zdefiniowane w spos b nast puj cy:

indukuje izomorfizm homologii szukanego w z a i w z a ,,bez p telki‘‘, tj. po wykonaniu pierwszego ruchu Reidemaistera.

2.2. Niezmienniczo wzgl dem 2RM

Mamy nast puj cy diagram:

niestety, w naszym przypadku mamy dwie mo liwo ci uzupe nienia tego diagramu do pe nych okr g w. Niezmienniczo musimy pokaza dla ka dego z nich zwracaj c uwag na przemienno tych dw ch przypadk w z odpowiednimi r niczkami.

Obydwa przypadki przedstawiamy na nast puj cych dw ch diagramach:

a odpowiednie odwzorowania, prowadz ce do przek tnej diagram w (kompleks lewy dolny jest w parze pierwszy) przedstawiamy jako:

Z tego, e pomi dzy dowolnymi dwoma okr gami jest co najmniej jedna strza ka oraz z postaci j dra $\psi$ wynika, e odwzorowania te sk adaj si w jedno odwzorowanie kompleks w, indukuj ce izomorfizmy w homologiach, co dowodzi niezmienniczo ci.

2.3. Niezmienniczo wzgl dem 3RM

Zauwa my wpierw, e odwzorowanie zdefiniowane dla 2RM jest w rzeczywisto ci retrakcj deformacyjn , wi c stosuj c twierdzenie o sto kach otrzymamy, e kompleksy dla dw ch stron trzeciego ruchu Reidemaistera s homotopijne do sto k w:

a te, jak atwo wida , s jednakowe.

3. Wersja chronologiczna

Niech $R^{\prime}=\mathbb{Z}[X,Y]/X^{2}=Y^{2}=1$. Zgodnie z powy szym podrozdzia em wystarczy rozpatrywa kompleksy nad $R^{\prime}$ zamiast nad $R$. atwo zauwa y (czego ju nie b dziemy robi ), e wszystkie powy sze definicje i rozumowania da si przeprowadzi r wnie w przypadku chronologicznym. Istotna mo e by r wnie informacja, e taki zredukowany chronologiczny kompleks Khovanova w przypadku nieparzystych homologii Khovanova redukuje si do zredukowanych homologii Khovanova (zdefiniowanych oryginalnie w [4]).

4. W z y wirtualne

W z y wirtualne to w z y wyposa one w jeszcze jeden rodzaj skrzy owania, tzw. skrzy owanie wirtualne. Dwa diagramy w z a wirtualnego s r wnowa ne, je li od jednego do drugiego mo emy doj poprzez ruch Reidemaistera oraz tzw. detour move: fragment w z a pomi dzy dwoma punktami, kt ry posiada wy cznie skrzy owania wirtualne mo emy wymaza i narysowa w dowolny spos b ponownie - pami taj c by wszystkie nowe skrzy owania oznaczy jako wirtualne.

Homologie dla w z w wirtualnych definiujemy poprzez wzi cie dw ch kopii kompleksu zredukowanego (drug kopi b dziemy oznacza poprzez dodanie kreski pod jednym z wierzcho k w) oraz dodefiniowanie nowego odwzorowania, tzw. twistu id cego od jednego okr gu do jednego okr gu jako dodanie kreski do danego elementu zgodnie z relacjami (kresk mo emy zawsze dowolnie ustawi na diagramie):

Aby wykaza niezmienniczo homologii dla w z w wirtualnych atwo zauwa y , e wystarczy sprawdzi 2RM. Istotnie, do pierwszego ruchu wirtualno w z a nic nie wnosi, a trzeci wynika w taki sam spos b z drugiego jak w przypadku klasycznym. Drugi ruch w jedynym nieklasycznym przypadku wygl da w spos b nast puj cy:

Licz c homologie dochodzimy, podobnie jak i w pozosta ych przypadkach, posi kuj c si interpretacj geometryczn nast puj ce odwzorowanie:

atwo tak e zauwa y , e jest ono zgodne z odwzorowaniami zdefiniowanymi poprzednio czyli sk ada si z nimi do odwzorowania kompleks w, a to dowodzi niezmienniczo ci wzgl dem 2RM.